چگونه تب را در کودکان کنترل کنیم؟

 تب چیست؟

به اندازه گیری درجه حرارت بدن طفل در نظر بسیاری از مادران کار بسیار سختی است. بنظر آنها خواندن درجه میزان الحراره نیز کار بسیار مشکلی است وغالبا درجه حرارت زیر زبانرا (دهان) بادرجه حرارت مقعد اشتباه میکنند . شاید برای شما آسانتر باشد که از شخصی تقاضا کنید که طرز خواندن درجه را بشما یاد دهد ، ولی بهرحال طرز خواندن آن از این قرار است: شکل و ساختمان میزان الحرارهها غالبا یکنواخت است. هر یک از خطوط بلند نماینده یک درجه حرارت و هر یک از خداوط کوتاه نماینده یکدهم درجه حرارت میباشد . در بعضی از میزان الحرارهها رقم ۳۷ که درجه حرارت طبیعی بدن انسان است با بک پیکان نشان داده شده و در بعضی دیگر رقم ۳۷ برنگی قرمز نوشته شده است.

اولین نکته ای که دانستن آن لازم است این است که حرارت بدن طفل سالم همیشه ۳۷ درجه نیست ، زیرا درجه حرارت بدن بر حسب آنکه در چه ساعتی از روز گرفته شود و با طفل مشغول چه کاری باشد، ممکن است کمی بالاتر یا پائین تر از ۳۷ بشود ، معمولا حداقل آن در صبح زود و حداکثر آن در اواخر عصر است . در هر سال تغییرات درجه حرارت بدن نسبت به ساعات مختلف روز بسیار مختصر و ناچیز است ، در حالیکه اختلاف حاصله در درجه حرات بدن نسبت به حالات مختلف از قبیل استراحت و فعالیت زیادتر میشود . درجه حرارت طفل خردسال ولی کاملا سالم بعد از دویدن ممکن است به ۵/ ۳۷  و یا حتی ۳۷٫۷ درجه برسد. (از طرف دیگر، حرارت ۳۸ درجه و بالاتر از آن ممکن است در نتیجه کسالت باشد ، اعم از آنکه طفل فعالیت کرده باشد یا نکرده باشد .) فعالیت و جنب و جوش ، درجه حرارت اطفال بزرگتر را کمتر تحت تأثیر قرار میدهد.

معنی تمام این صحبت ها آنست که اگر شما میخواهید بدانید که فرزندتان بعلت کسالتی تب های مختصر میکند یا خیر، باید درجه حرارت بدنشرا وقتی اندازه بگیرید که طفل برای مدت یک ساعت یا بیشتر حقیقه آرام گرفته استراحت کرده باشد.

در غالب امراض تبدار ، درجه تب در صبح بحداقل و در اواخر عصر بحداکثر میرسد. ولی اگر احیانا مقدار تب در صبح بحداکثر ودر عصر بحداقل برسد تعجب نکنید. در بعضی از امراض مانند سینه پهلو و روز پولا اینفانتم بجای آنکه تب بالا و پائین بروده همیشه ثابت میماند . در موقع اختتام بعضی از امراض و همچنین در نوزادان سالم و اطفال خردسال در شبهای زمستان که هوا سرد میشود، حرارت بدن ممکن است از ۳۷ درجه هم تنزل کند (حتی ممکن است تا ۳۶ درجه پائین بیاید ) . تا آنجا که طفل سالم بنظر میرسد این نقصان درجه حرارت نباید تولید نگرانی نماید.

فرق درجه حرارت بدن در دهان و مقعد چیست ؟ درجه حرارت بدن در هر عضوی از اعضای بدن متفاوت است . تنه بدن از همه جا گرمتر است ، زیرا اولا خیلی ضخیم است و ثانیه بوسیله البسه محافظت میشود . درجه حرارت بدن طفل تا پنج یا شش سالگی از طریق مقعد گرفته میشود . زیرا اولا طفل خردسال نمی تواند میزان الحراره را در دهان خود نگاه دارد ثانیه ممکن است آنرا در دهان خود بجود و بشکند. درجه حرارت مقعد معمولا نیم درجه سانتیگراد از درجه حرارت دهان بیشتر است ، یعنی حرارت طبیعی مقعد ۳۷٫۵ درجه است.

میزان الحراره

تنها اختلاف میزان الحراره مخصوص دهان و متد در شکل حباب (محفظه جیوه ) آنست . حباب میزان الحرار؛ مخصوص مقعد مدور ساخته شده است تا نوک تیز نباشد ولی میزان الحراره مخصوص دهان دارای حباب باریک و بلندی است تا سطح تماس آن با دهان بیشتر و جیوه محتوی آن زودتر گرم شود. درجاتی که روی انواع میزان الحرارهها نوشته شده است یکسان و با یکدیگر برابر است. (بعبارت دیگر ، اختلاف درجه حرارت دهان و مقعد در روی آنها مشخص نشده است . بنابراین می توان میزان الحرار؛ مخصوص دهان را در مقعد هم قرار داد ، بشرط آنکه بملایمت در مقید گذاشته شود.

غالب میزان الحرارهها در مقعد ، درجه حرارت واقعی را پس از یکدقیقه بخوبی نشان میدهد . اگر گاهی میزان الحراره ای را که در مقعد طفلی گذاشته شده است با دقت مشاهده کنید خواهید دید که ابتدا خیلی بسرعت بالا میرود . سرعت حرکت جیوه طوری است که در ظرف بیست ثانیه بفاصله نیم درجه از درجه حرارتی که جیوه باید در آنجا بالمال بایستد و خواهد رسید . بعد از آن جیوه بکندی بالا میرود. بنابراین اگر شمادر موقع اندازه گیری درجه حرارت طفلی که بشدت مبارزه و تقلا میکند ناراحت و عصبانی میشوید، می توانید میزان الحراره را در کمتر از یکدقیقه از مقعد خارج سازید و حدود درجه حرارت طفل را حدس بزنید.

در دهان مدت بیشتری (در حدود ۱٫۵ الی دو دقیقه طول میکشد تا درجه حرارت صحیح بدن در میزان الحراره مشخص شود. علت این تأخیر آنست که اولا مدتی طول میکشد تا دهانی که قبلا باز بوده و این بسته شده است) گرم شود ثانیا در اطراف حباب میزان الحراره تا اندازه ای هوا وجود دارد. –

تعیین درجه حرارت

قبل از تعیین درجه حرارت ، میزان الحراره را تکان دهید تا جیو آن پائین بیاید. برای این منظور انتهای فوقانی میزان الحراره (یعنی انتهای مقابل حباب جبوه) را محکم با انگشتان شست و سبابه بگیرید. سپس میزان الحراره را با حرکات تند و شدید و در عین حال مقطع تکان بدهید. جیوه باید حداقل تا درجه ۳۶ پائین بیاید. اگر جیوه پائین نرود ، باین علت است که آنرا بدرستی تکان نداده اید. تا وقتی که فن تکان دادن میزان الحراره را خوب باد نگرفته اید، در موقع تکان دادن ، آنرا روی تشک با رختخوابی بگیرید تا اگر از دست شما لیز خورد، نشکند. حمام بعلت آنکه زمین و در و دیوارش سفت و سخت است، برای تکان دادن میزان الحراره جای مناسبی نیست.

اگر میخواهید درجه حرارت بدنرا در بند اندازه بگیرید ، حباب میزان الحراره را با وازلین یا پارافین چرب کنید. بهترین وضع برای نگاهداشتن طفل آنست که شکم او را روی زانوهای خودتان قرار دهید (شکل ۳۷) حسن این طریقه اینست که اولا طفل این آسانی نمی تواند با تقلا کردن و پیچ و تاب دادن ، خود را از این وضع خارج کند، ثانیا پاهای طفل بپائین آویزان شده مزاحم نمیشود و جاروی دستهای شما را نمی گیرد. میزان الحراره را خیلی با ملایمت درمقعد طفل قرار دهید سپس آنرا مختصری فشار دهید و بگذارید خود میزان الحراره راه خود را بیابد. اگر آنرا خیلی محکم نگاه دارید ممکن است دیوار مقعد طفل را سوراخ نماید و داخل شکم بشود ، همینکه میزان الحراره را در مقعد قرار دادید ، بهتر است دست خود را از انتهای آن بر دارید ، زیرا اگر طفل تقلا نماید ممکن است میزان الحراره صدمه ای بطفل برساند . در عوض ، کف دست خود را در حالیکه میزان الحراره را با ملایمت بین دو انگشت خود نگاه داشته اید روی کفل ها قرار دهید ، عینا شبیه حالتی که سیگار را بین انگشتان خود نگاه میدارید.

طریقه دیگری که بسهولت میتوان درجه حرارت را تعیین کرد دمخه وس اطهالی است که کمی بزرگتر باشند و بتوانند بارامی دراز بکشند و تقلا نکنند آنست که بهار روی تختخواب دراز بکشد و زانوهای خودرا قدری روی شکم جمع کند. موقعی که طفل کاملا دمر و خوابیده باشد ، پیدا کردن مقعد مشکل تر است . بدترین وضع عبارت از خواباندن طفل بحالت طاق باز است زیرا اولا پیدا کردن مقعد خیلی مشکل خواهد بود. ثانیا وضع پاها طودی است که می تواند عمدا یا سهوا بدعتهای شما لگدپرانی کند.

خواندن درجه میزان الحراره بسیار آسان است ، بشرط آنکه راه و طربته کار را یاد بگیرید . غالب میزان الحرارهها تا اندازهای مه پهلو ساخته شده است که یکی از لبه ها تیزتر از دو لبه دیگر میباشد . این لبه تیز را باید بطرف خودتان بگیرید . در جنین وضعی، خطوط مدرج شده درجات در بالا و ارقام در پائین آن دیده میشود و در بین آنها جیوه قرار گرفته است.

به خواندن اجزاء درجه چندان نگران نباشید ، زیرا اختلاف مثلا در۳۷ و ۳۷٫۶ درجه بسیار ناچیز است . آنچه مورد نظر طبیب می باشد حدود درجه حرارت است . موقعی که درجه حرارت بدنرا بطبیب گزارش می دهید ابتدا درجه ای را که میزان الحراره نشان میدهد باطلاع او برسانید سپس یاد آوری کنید که درجه حرارت در ردهان، یا در د مقعد گرفته شده است . این نکته را از این جهت تذکر میدهم که گاهی مادری که بغلط تصور میکند درجه حرارت دهان تنها درجه حرارت صحیح بدن میباشد، درجه حرارت مقعد را میگیرد سپس آنرا بخیال خود بدرجه حرارت دهان تبدیل میکند و باطلاع طبیب میرساند. بهترین موقع گرفتن درجه حرارت بدن معمولا اوایل صبح و اواخر عصر است .

مسئله دیگر آنست که تا چند روز درجه حرارت بدنرا باید گرفت . مثلا گاهی اتفاق می افتد که طفلی دچار سرماخوردگی شدیدی همراه با تب شده است ؛ طبیب ، طفل را منظماعیادت کرده بمادر دستور داده است که روزی دو مرتبه درجه حرارت بدنش را بگیرد تا بالاخره تب قطع میشود و طفل کاملا رو به بهبود است و فقط مختصری سرفه و آبریزی از بینی اش ادامه دارد . طبیب در آخرین معاینه ایکه از طفل بعمل می آورد ، حال او را از هر حیث رضایت بخش تشخیص میدهد و بمادر میگوید که وقتی سرماخوردگی طفل کاملا بهبود یافت اجازه دهد طفل از اطاق خارج شود و از هوای آزاد استفاده نماید . دوهفته بعد مادر بطبیب تلفن میکند که خود او و فرزندش از ماندن در اطاق خسته و کسل شده اند و حوصله شان سر رفته است و مدت ده روز است که آبریزی از بینی و سرفه قطع شده است و طفل حالش خوب است و بخوبی غذایش را میخورد، ولی بعد از ظهرها تب، تا ۳۷٫۴ درجه بالا میرود . بطوریکه قبلا برای شما بیان کرده ام ، چنین درجه حرارتی در طفلی که فعالیت و بازی میکند الزاما تب محسوب نمی شود . ماندن ده روز در اطاق و نگرانی نسبت بچنان درجه حرارتی ، بجز اشتباه و اتلاف وقت اساسا چیز دیگری نیست . بعنوان یک اصل لی ، وقتی درجه حرارت برای مدت دو روز کمتر از ۳۸ درجه باشد ، باید گرفتن درجه حرارت را بکلی فراموش کنید و میزان الحراره را کنار بگذارید، مگر اینکه طبیب از شما تقاضا کند آنرا ادامه دهید با طفل بهرحال بنظر ناخوش وکسل برسد . وقتی طفل سالم است خودرا به تعیین درجه حرارت او عادت ندهید.

درمان فوری تب شدید

اطفال در سنین بین یک و پنج سالگی، در شروع یک عفونت خفیف (مانند سرماخوردگی ، گلو درد و گریپ ) ممکن است عینا شبیه یک عفونت .. سخت ، دچار تب شدید ۴۰ درجه و حتی بالاتر بشوند . از طرف دیگر، در یک عفونت شدید و خطرناک درجه تب ممکن است هرگز از ۳۸ درجه بالاتر نرود . از این جهت ، زیادی با کمی تب هیچوقت نباید شما را تحت تأثیر قرار دهد، ولی هر وقت فرزند شما بنظر ناخوش میرسد باید آنرا بطبیب خود اطلاع دهید.

اگر در روز اول شروع کسالت ، درجه حرارت طفل ۴۰ درجه با بالاتر باشد و اگر دسترسی بطبیب (حتی با تلفن) یک ساعت با بیشتر طول میکشد، صلاح آنست که بعنوان یک اقدام فوری، تب طفل بوسیله ماساژ مرطوب با آسپرین تا اندازه ای پائین آورده شود بک فرس بچگانه آسپرین (۸۰ میلی گرم) برای اطفال کمتر از یک سال و دو قرص بچگانه آسپرین (۱۶۰ میلی گرم ) برای اطفال یک تا پنج ساله. (دقت کنید که جعبه آسپیرین در دسترس طفل فرار نگیرد).

منظور از ماساژ مرطوب ، متوجه ساختن خون بپوست و خنک کردن آن بوسیله تبخیر آب در سطح پوست است . (در ماساژ مرطوب معمولا الکل سفید مصرف میشود، ولی اگر مقدار زیادی از آن در یک اطاق کوچک مصرف شود ممکن است مقدار قابل توجهی از آن استنشاق گردد . بهر حال ، با وجودیکه آب بوئی نمیدهد ولی بهمان خوبی الکل مؤثر واقع میشود.)

لباسهای طفل را در بیاورید و روی او فقط یک شمد با ملافه و یا پتوی ناز کی بکشید. دستهای خودتان را در یک لکن آب تر کنید. یکی از بازوهای طفل را از زیر شمد بیرون بیاورید و برای مدت دو سه دقیقه آنرا بملایمت ماساژ دهید. هروقت رطوبت دست خشک شد دومرتبه آن را پر کنید. سپس دست طفل را زیر شمد بگذارید. اینکار را بنوبت با دست دیگر ، با هر یک از پاها، با پشت و جلوی طفل ادامه بدهید. درجه حرارت طفل را مجددا بعد از نیم ساعت بگیرید راکر پائین تر از ۴۰ درجه نیامده است دوباره بهمین ترتیب اورا ماساژ دهید. منظور آنست که تا آمدن طبیب درجه حرارت طفل پائین تر از ۴۰ درجه نگاهداشته شود زیرا طفل خردسالی که در روز اول ناخوشیش ناگهان تب شدیدی میکند ممکن است لرز شدیدی بکند و حتی دچار تشنج شود (شمار؛ ۷۱۶) . وقتی تب طفل خیلی شدید دمورت طفل کلکون شده باشد ، روی طفل را در درجه حرارت معمولی اطاق فقط با شمد با ملافه نازک بپوشانید. اگر او را با پوشش ضخیم و سنگین بپوشانید ، درجه تبش را نمی توان باین آسانی پائین آورد. لیکن اگر طفل لرز و چندش داشته باشد، طبیعی است که باید رویش را بیشتر پوشاند.

بسیاری از والدین تصور میکنند که تب چیز بد و ناراحت کننده است و میخواهند آنرا بهر اندازه که باشد با دادن داروهای مختلف پائین بیاورند. ولی لازمست بخاطر بسپرید که تب ، مری نیست. تب ، یکی از طرفی است که بدن برای غلبه پیدا کردن بر مرض بکار میبرد . همچنین برای دانستن و اطلاع یافتن از طرز پیشرفت مرض ، اندازه تب راهنمای خوبی است . در بعضی از موارد طبیب از این جهت میخواهد تب را پائین بیاورد که مزاحم خواب طفل است و با او را بشدت خسته و فرسوده میکند. در موارد دیکر ، طبیب تب را بحال خود را میگذارد و تمام هم خود را مصروف معالجه عفونت میکند.