روییدن دندان در کودکان

دندان های کودک در زمان رشد

سن و وقت دندان در آوردن چندان اهمیتی ندارد – روئیدن دندان در اطفال کاملا متفاوت است . یکی همه چیز را گاز میزند و میجود ، گریه و نحسی میکندو سه الی چهار ماه قبل از اینکه دندان بروید، از دهان آبریزی می کند و برای تما. فامیل ناراحتی های بسیار فراهم مینماید . در حالیکه در طفل دیگر ، مادر در یکی از روزها، بدون اینکه قبلا بفکر روئیدن دندان طفل افتاده باشد و یا طفل ناراحتی پیدا کرده باشد ، دندانی در دهان طفل کشف میکند . یکی در سه ماهگی و دیگری بعد از یک سالگی دندان در می آورد . در عین حال هر دو طفل کاملا سالم و طبیعی هستند. البته صحیح است که بعضی از امراض، در دیر روئیدن دندان مؤثر است ولی این امراض خیلی نادرند . در طفلی که کاملا سالم است، سنی که در آن دندان میروید موروثی است و بستگی بطرز و نوع رشد و نمو یکه بارث برده است دارد . لذا در بعضی از خانواده های کودکان زود و در بعضی دیگر دیر دندان در میاورند . همچنین هوش و ذکاوت طفل را نمیتوان از روی تأخیر یا تسریع در روئیدن دندان قضاوت کرد . یعنی نمی توان گفت چون این طفل زود دندان در آورده باهوش و دیگری که دیر در آورده، کم هوش است.

طرز روئیدن دندان در یک طفل معمولی و متوسط – اولین دندان یک طفل معمولی و متوسط در حدود هفت ماهگی میروید ولی از سه چهار ماهگی آبریزی از دهان، جویدن و گاز گرفتن اشیاء ، حملات گریه و نحسی شدید وجود خواهد داشت. اگر در نظر بگیرید که طفل تا سن دو سال و نیم باید بیست دندان در بیاورد ، متوجه خواهید شده که چرا اولا در طی این مدت طفل مرتب و دائم در حال دندان در آوردن است ثانیه نسبت دادن و مربوط کردن هر کسالت و ناخوشی طفل در این دوره بدندان در آوردن ، بسیار ساده و آسان خواهد بود.

در قدیم عادت براین جاری بود که سرماخوردگی ، اسهال و هر نوع تبی را بدندان در آوردن نسبت دهند . البته این عوارض و ناخوشیها بواسطه دندان در آوردن نیست بلکه در نتیجه میکروبهای خاصی تولید میشود. ولی در بعضی از کودکان روئیدن دندان ظاهره موجب کم شدن مقاومت بدن میشود و این کمی مقاومت بنوبه خود آغاز ابتلاء بعفونت را در بدن طفل تسهیل میسازد. ولی بهر حال اگر طفلی مریض شود و درجه تبش ۳۸ با بالاتر باشد، خواه این کسالت مر بوط بدندان در آوردن باشد خواه نباشد، برای تشخیص و معالجه در هر دو حال بیک اندازه بطبیب احتیاج دارد. معمولا او این دندانیکه میروید، دو دندان ثنایای وسطای تحتانی میباشد (ثنایا یا دندانهای پیشین عبارتند از هشت دندان بسیار تیزی که در جلو قرار گرفته است. بعد از چند ماهی چهار دندان ثنایای فوقانی بیرون میاید . در یک سالگی ، بچه هائیکه از حیث رشد و نمو متوسط هستند ، شش دندان دارند یعنی چهار عدد بالا و دو عدد پائین سپس روئیدن تا چند ماهی متوقف میشود . بعدا تقربیه بدون هیچ مکث و توقفی شش دندان دیگر در می آید ، یعنی دو ثنایای طرفین تحتانی و چهار دندان آسیا. دندان آسیا، در مجاورت دندانهای ثنایا نمیروید بلکه دارای فاصله ای است و این فاصله برای دندانهای انیاب گذاشته شده است.

بعدازروئیدن اولین دندانهای آسیا، چند ماهی طول خواهد کشید تا دندانهای انباب (دندانهای نوک تیزی که شبیه دندانهای سگ است) در حد فاصل بین دندانهای ثنایا و آسیا بیرون آید.

دندانهای انیاب معمولا در نیمه دوم سال دوم میروید . آخرین دسته دندانهای شیری عبارتند از چهار عدد دیگر از دندانهای آسیا که درست در مجاورت و عقب اولین آسیاها معمولا در نیمه اول سال سوم میرویند.

بی خوابی در نتیجه دندان در آوردن

چهار عدد از اولین دندان های آسیا که معمولا بین یک ویک سال و نیمگی میروید،احتمالا برای طفل از دندانهای دیگر زحمت و ناراحتیهای بیشتری تولید میکند . طفل ممکن است اشتهای خود را بغذا از دست بدهد و زیاد بهانه بگیرد . همچنین ممکن است هرشب چندین مرتبه از خواب بیدار شود و گریه و فریاد کند و خواب کردن مجددش با زحمات و مشکلات زیادی مواجه گردد . شاید دادن یک فنجان با یک شیشه شیر در آرام – کردن طفل مؤثر واقع شود. آیا چنین اقدامی در آتیه ، مشکلاتی از نظر اعتیاد طفل بشیر خوردن در شب تولید خواهد کرد و در اکثر موارد، بعد از آنکه دندان طفل بیرون آمد و درد برطرف کردید ، بی خوابی کودک نیز مرتفع خواهد شد ولی گاهی اوقات اینکار (یعنی شیر دادن بطفل برای خواب کردن و ساکت کردنش در هنگام شب) در بعضی از کودکان سبب ایجاد عادت شدید و مداد می خواهد شد ، بخصوص در مواردی که برای شیر دادن، طفل را بغل میکنند و ناز و نوازش زیادی نسبت باو روا میدارند. لذا من تصور میکنم اگر کودک بعد از بیدار شدن ، خود بخود در ظرف چند دقیقه آرام میشود، از بغل کردن و شیر دادن بار در شب ، در این سن، خودداری نمائید تا گرفتار این عادت نشود. اگر بهرحال ، ناچار و مجبورند بطفل یک شیشه شیر بدهید ، اولا باید آنرا ، بدون بغل کردن طفل، در رختخوابش باو بدهید ثانیا بعد از آنکه دندانش بیرون آمد فورا و با تصمیم قطعی شیردادن را متوقف سازید.

روئیدن اولین دندان در نیمه اول سال اول، نیز ممکن است با بی خوابی همراه باشد.

بگذارید بجود

گاهی بعضی از مادران وظیفه خود میدانند که طفل را از گذاشتن اشیاء مختلف در دهان و جویدن آنها نهی کنند . اجرای این وظیفه ، مادر و کودک هر دو را ، گاهی بلجاجت و عصبانیت میکشاند . بعضی از کودکان، لااقل در مدت بین شش تا پانزده ماهگی ، باید اشیاء را بدهان بگذارند در این صورت بهترین کاریکه مادر می تواند انجام دهد آنست که اشیاء جویدنی که کند بوده نوک تیز نباشد برای طفل تهبه نماید تا در صورتیکه طفل در حال جویدن آنها زمین بخورد ، صدمه شدیدی باو وارد نشود. حلقه لاستیکی که باشکال مختلف، مخصوص جویدن اطفال ساخته شده است یا هر تکه لاستیکی را که بتواند در دست بگیرد و بجود خو بست . در مورد اسباب بازیهائیکه از کاغذ و نایلون ساخته شده باید دقت و مراقبت خیلی زیادی بعمل آید زیرا گاهی اوقات کودک آنها را با دندان پاره میکند و تکه ای از آنرا میبلعد و یا ممکن است در حین بلعیدن وارد مجرای تنفس شده ناراحتی و خطراتی را تولید نماید. همچنین باید کمال مراقبت و مواظبت از طفل بشود که رنگ دیوار با رنگی اثاثیه و مبلمان اطاق را که از مواد مربی ترکیب و ساخته

شده نخورد و نلبسد زیرا مسمومیت از سرب بسیار خطرناک است . بهمین جهت تقریبا تمام اسباب بازیهای اطفال و رنگ روی آنها از مواد غیر سبی ساخته میشود . همچنین اشیائی را که در منزل در باره رنگ میشود و با اشیائی را که تصور نمیکنید طفل خواهد جو بد ، باید همیشه در مد نظر داشته باشید . مثلا بعضی از کودکان دوست دارند که تکه پارچه بخصوصی را همیشه بجوند . بهر حال جویدن هر چیزی که متضمن خطر و ضرری برای طفل نباشد ، بدون اشکال است ، از بابت میکرو بھائی که ممکن است حلقه لاستیک یا پارچه را آلوده کرده باشد نگران نباشید زیرا بهر حال این میکروبها، همان میکروبهای دهان طفل میباشد . ولی البته اگر حلقه لاستیکی روی کف اطاق با زمین بیفتد یا احیانا سنگ آنرا لیسیده یا گاز گرفته باشد، باید آنرا با صابون و آب بشوئید و خوب تمیزش نمائید. یا اگر طفلی دوست دارد که تکه پارچه بخصوصی را همیشه بجود، میتوان گاهی آنرا جوشاند تا تمیز شود. بعضی از کودکان دوست دارند لبه های آنها گاهگاهی ماساژ داده شود. در این صورت هیچ داروئی را بدون تجویز طبیب مصرف ننمائید.

موادی که موجب تقویت و سلامت دندانها است . نکته ایرا که باید در نظر داشته باشید آنست که تاج تمام دندانهای شیری (قسمتی از دندان که روی لثه ها قرار گرفته و هویدا است ، تاج نامیده میشود) قبل از تولد طفل ، در لثه ها ساخته میشود . بعبارت دیگر ، این دندانها از موادی که مادر در دوره آبستنی میخورد، ساخته میشود . تحقیقات علمی ثابت کرده است که مهمترین مواد غذائی که برای تقویت و استحکام دندان لازم و مؤثر است از این قرار میباشد : کلسیم و فسفر (شیر و پنیر) ، ویتامین D (محلولهای ویتامین و نور آفتاب ویتامین C (محلولهای ویتامین دار ، پرتقال و سایر مرکبات ، گوجه فرنگی خام و کلم). بعضی از مواد دیگر نیز احتمالا ضرور میباشند از قبیل ویتامین A و بعضی از ویتامینهای دسته B.

ایجاد و تشکیل دندانهای دائمی طفل که اولین آنها تا قبل از شش سالگی نمیروید، در ظرف چند ماه بعد از تولد شروع میگردد . طفل طبیعتا در این دوره ، از طریق تغذیه با شیر، مقدار کافی کلسیم و فسفر تحصیل میکند ولی باید ویتامینهای C و D را نیز بوسیله محلولهای ویتامین دار برژیم او اضافه نمود.

فلوئور موجود در آب

استحکام دندانها را بیشتر میکند به ماده ای که در تقویت و استحکام دندانها فوق العاده موثر و ارزنده است فلوئور میباشد. مقدار بسیار کمی از این ماده در رژیم غذائی مادر در دور: آبستنی و در رژیم غذائی طفل در دوره ایکه دندانهای دائمی در حال تشکیل شدن میباشد کافی است.

در آبهای مناطقی که مقدار کمی از این ماده بطور طبیعی موجود است، پوسیدگی و کرم خوردگی دندان در مردم آن نقاط کمتر شیوع دارد . لذا امروزه بعنوان یک اقدام بهداشتی، مقدا بسیار کمی از این ماده ، با بهای لوله کشی اجتماعات مترقی اضافه میشود. اگر در آب آشامیدنی فلوئور موجود نباشد ، دندانپزشک ممکن است دندانهای طفل را با این ماده آغشته و رنگ نماید ولی بهرحال حسن اثر خوردن آنرا نخواهد داشت. هروقت اضافه کردن فلوئور باب لوله کشی شهری پیشنهاد میگردد ، بعضی از افراد آن شهر را بمخالفت با آن بر میانگیزاند. این مخالفین ، ببعضی از مقالاتی که نویسندگان آنها ادعا کرده اند که اضافه کردن فلوئور باب آشامیدنی ( فلوئوریداسیون) مضر است ، استناد میکنند و بعلاوه، مخالفین مشهور فلوئوریداسیون شهرهای دیگر را نیز برای نطق وتبلیغ بر علیه این اقدام ، دعوت می نمایند. در نتیجه افکار مردم شهر را مشوب و نظر آنها را نسبت بلزوم اضافه کردن فلو ڈور باب شهر ، متزلزل میسازند . ولی بهرحال بدانید و آگاه باشید که قبل از اینکه دانشمندان مر بوطه ، اضافه کردن فلوئور باب را بطور مصنوعی ، پیشنهاد کنند ، بررسی های بسیار جامع و تحقیقات بسیار کاملی درباره امکان خطرات و مضرات ناشی از این اقدام بعمل آورده اند . سپس کمیته ای مرکب از کارشناسان و جامعه بهداشت عمومی امریکائی، «جامعه دندانپزشکان آمریکائی، ، «جامعه پزشکان آمریکائی و وزارت بهداشت امر بکا، تشکیل شده است که در آن تمام دلائل و مدارک علمی پیشنهاد فوق را بررسی و تصویب نموده بود، اجرا و عمومیت دادن آنرا توصیه کرده است.

برای مزید اطلاعات شما باید اضافه کرد که قبل از اینکه تزریق واکسن آبله، تزریق واکسن دیفتری و اضافه کردن کلر باب ( برای ضد عفونی کردن آب ) قبولیت عامه پیدا نماید، نظیر همین اشکالات ومخالفتها وجود داشته است.

آغشتگی دندان به مواد قندی و نشاسته ای

دندان را مستعد کرم خوردگی می نماید . دانشمندانی که روی دندان تحقیق و تتبع می نمایند هنوز بطور کامل تمام علل پوسیدگی و کرم خوردگی دندان را کشف نکرده اند. رژیم غذائی مادر در دور آبستنی و رژیم غذائی طفل بعد از تولد، در تشکیل و استحکام دندان اهمیت بسزایی دارد. کیفیت موروثی دندان نیز در ساختمان دندان احتمالا نقش مهمی را بازی مینماید.

اما بعضی از دندانهائیکه بنظر خیلی قوی و سالم میرسد، خیلی زود کرم خوردگی پیدا میکند. دندانپزشکان معتقدند که علت عمده و اساسی کرم خوردگی دندان اسید لاکتیک؟ است. اسید لاکتیک بوسیله میکروبهائی که از مواد قندی و نشاسته ای موجود روی دندانها تغذیه میکنند ، تولید میشود . هر قدر بقایای مواد قندی و نشاسته ای روی دندان بیشتر باشد، تعداد این میکروبها بیشتر میشود و بالنتیجه مقدار بیشتری اسیدلاکتیک تولید میکنند که موجب نرم کردن و حل کردن سطح دندان و ایجاد سوراخهای کرم خوردگی میگردد و بهمین دلیل مکیدن آب نبات ، خوردن شکلات و میوه های خشک ( خشکبار و آشامیدن سودا و مشروبات شیرین ، بالاخره خوردن انواع شیرینی و بیسکوئیت ( که غالبا ذرات آنها در لای دندانها باقی میماند) ، در بین دو وعده غذا ، مخصوصا باعث کرم خوردگی دندانها میشود. در . البته غالب میوهها ، حامل مقداری مواد قندی است و در سبزیها مقدار کمتری قند وجود دارد ، ولی قند آنها در دهان رقیق شده بزودی با آب بزاق دهان شنه مبشود . بعلاوه مواد سلولزی و الیاف چوبی انواع میوه ها ، در تمیز کردن دندان مؤثر است. همه مردم کم و بیش مواد نشاسته ای میخورند ولی این مواد اولا در بیشتر اوقات هنگام غذا صرف میشود ثانیه غالب آنها مخصوصا آنهائیکه مواد سلولزی دارند مانند غلات و سبب – زمینی ، مدت زیادی روی دندانها و لای آنها نمی ماند . خوردن زیاد و مکرر مواد قندی و نشاسته ای در بین دو وعده غذاست که روی دندانهاولای آنها باقی میماند و موجب پوسیدگی وکرم خوردگی آنها میشود.

بهداشت دندان

گاهی توصیه میشود که وقتی اولین دندانهای آسیای شیری طفل میروید، دندانهای طفل را باید مسواک زد. برای اکثر اطفال ، این زمان عبارت از نیمه اول سال دوم (هیجده ماهگی) خواهد بود. من شخصا معتقدم که بهتر است مسواک زدن کودکان تادوسالکی بتاخیر بیفتد . زیرا در این سن (یعنی دوسالگی) کودکان عشق و علاقه مفرطی دارند که کارهای دیگران را تقلید نمایند لذا اگر پدر و مادر طفل بمسواک زدن دندانهای خود عادت داشته باشند،  روزی از روزها طفل مسواک آنها را بر میدارد و جدیت دارد که دندانهایش را با دست خودش مسواک بزند (یعنی تقلید نماید). این موقع ، بهترین هنگامی است که میتوانید برایش مسواک بخرید و بگذارید با آن با دندانهایش در برود . طبیعه طفل در ابتدا نسبت باینکار چندان مهارتی ندارد لذا والدین باید با کاردانی و موقع شناسی ، او را هدایت و کمک نمایند . شاید من بظاهر در این نکته خیلی اصرار و تأکید میکنم ولی این قضیه حاکی از یک حقیقت مسلمی است . زیرا سه چهارم عادت و کارهائی را که ما والدین تصور میکنیم که باید بعنوان وظائف مهم ولی سخت و ناراحت کننده بفرزندان خود تحمیل تماثیم ، کارهایی است که خود طفل در یک مرحله خاصی از سیر تکاملی رشد و نمو خود ، بفراگرفتن آنها علاقه پیدا میکند و برای انجام آنها جدیت فوق العاده ای خواهد داشت ، مشروط بر اینکه فرزندان خود این فرصت و موقعیت را بدهیم.

علت و دلیل اساسی مسواک زدن دندانها عبارت از پاک کردن و تمیز نمودن دندانها و فواصل آنها، از مواد غذائی است. بنابراین بهترین موقع مسواک زدن دندانها ، بعد از هر غذا و سه مرتبه در شبانه روز است. مهمتر از همه این اوقات ، مسواک زدن دندانها بعد از خوردن شام است زیرا در مدت طولانی شب که دهان بی حرکت میباشد و جریان بزاق آب دهان) بسیار کند و آهسته است، دندانها تمیز و عاری از مواد غذائی خواهد ماند.

دلیلی در دست نیست که ثابت نماید که ورقه سبزرنگی که روی دندانهای بعضی از کودکان تشکیل میشود، مضر است.

معاینه دندانها ، هر شش ماه یک مرتبه از سه سالگی به معاینه دندانهای نقل از سه سالگی بوسیله دندان پزشک ، هر شش ماه یک مرتبه، لازم است. زیرا در این دوره کرم خوردگی دندانها ممکن است شروع شود . موقع پر کردن کرم خوردگیهای دندان وقتی است که سوراخ کرم خوردگی کوچک باشد زیرا اولا از کشیدن دندان جلوگیری مینماید ثانیه بجه را کمتر اذیت خواهد کرد. بردن طفل بدندانپزشکی از سه ماه الی سه سال و نیمگی ، ولو اینکه کرم خوردگی هم نداشته باشد ، بدو دلیل خوبست : یکی اینکه سلامت و بهداشت دندانهایش تأمین میشود دیگر اینکه بمراجعه بدندان پزشک عادت خواهد کرد. و این عادت باعث میشود که وقتی طفل برای اولین مرتبه محتاج پر کردن دندان میشود از ابتکار ترس و وحشتی نداشته باشد.

این دندان که در روی فک ایجاد میگردد ، سبب کج شدن دندان مجاور شود. در این صورت برای روئیدن دندان دائمی طفل فضای کافی موجود نخواهد بود . ضمنا بخاطر داشته باشید ، که آخرین دسته دندانهای شیری طفل تا قبل از دوازده سالگی نمیافتد . لذا دندانهای شیری نیز مانند دندانهای دائمی طفل احتیاج بمراقبت و توجه کامل دارد. و

دندانهای دائمی

آغاز روئیدن دندانهای دائمی از شش سالگی است . دندانهای آسیای شش سالگی (اولین آسیای بزرگی دائمی) کمی عقب تر از اولین دندانهای اسیای شیری میروید. دندانهای ثنایای وسطای تحتانی قبل از سایر دندانهای شیری میریزد. دندانهای ثنایای دائمی که از زیر نیش میزند، ریشه دندانهای شیری را خراب و لق میکند.

که بالاخره منجر به افتادن آنها میشود. افتادن دندانهای شیری طفل تقریبأ بهمان ترتیبی است که میروید. ابتدا ثنایا ، سپس دندانهای آسیا و بالاخره دندانهای انباب میریزد . دندانهای دائمی که در جای اولین دندانهای آسیای شیری میروید بنام دندانهای آسیای کوچک معروف است. روئیدن دندانهای دائمی در حدود دوازده الی چهارده سالگی تکمبل میشود . در این مدت ، دومین دسته دندانهای آسیای بزرگی (یا دندانهای آسیای دوازده سالگی) در عقب و مجاور اولین دندانهای آسیای بزرگ در میاید . سومین دسته دندانهای آسیای بزرگی (یا دندانهای آسیای هیجده سالگی که بدندانهای عقل معروف است) خیلیگاهی اوقات والدین تصور میکنند نباید از بابت کرم خوردگی دندانهای شیری طفل نگران بود زیرا این دندانها بهرحال خود بخود می افتند . این طرز استدلال غلط است .. زیرا دندان کرم خورده برای طفل درد و ناراحتی زیادی تولید میکند و گاهی موجب عفونت استخوان فک میگردد . همچنین اگر دندان شیری طفل طوری کرم خورده و بوسیده شده با درد زیادی داشته باشد که باید کشیده شود، ممکن است فضای خالی ناشی از کشیده شدن دیرتر میروید و گاهی اصلا در نمیاید.

اگر دندانهای دائمی از ابتدا کج و معوج باشد و یا در جای نامناسب روئیده باشده با گذشت زمان خود بخود راست و اصلاح میشود ولی این تصحیح تا چه اندازه خواهد بود ، قابل پیش بینی نیست . دندانپزشکی که هر شش ماه یکبار ، دندانهای طفل را مهابنه میکند، هر گونه اصلاح و معالجه ای را که لازم باشد البته توصیه خواهد کرد.