رشد ذهنی در نوزادان ( هفت ماهگی تا یک سالگی)/ قسمت دوم

رشد ذهنی در نوزادان ( هفت ماهگی تا یک سالگی)/ قسمت دوم

نوزاد شما توانایی های جدید ذهنی خود را با سرعت عجیبی گسترش میدهد و بیشتر این رشد در هنگام بازی رخ می دهد. می توانید با معرفی تجربیات جدید به او کمک کنید. سعی کنید هرگونه اضطرابی در مورد یادگیری کودک را در این مرحله سرکوب نماید. از خود کودک راهنمایی بگیرید و به نیازهایش پاسخ بدهید. اگر به او اجازه بدهید هر چه را میخواهد بیاموزد، نه هر چیزی را که شما فکر می کنید برایش بهتر است ، سرعت رشد او بیشتر خواهد شد.

هفت ماهگی:

نوزاد شروع به دانستن معنای واژه ها میکند و مفهوم کلمه (نه) را یاد میگیرد. او با رفتن به سمت اسباب بازی هایی که دور از دسترسی وی قرار دارند نشانه هایی از اراده و تصمیم را به نمایش می گذارد. فرزند شما علاقه زیادی به بازیها دارد و بیشتر روی اسباب بازی هایش تمرکز می کند. او به دنبال اسباب بازی ای که از دستش افتاده می گردد و حافظه رو به گسترش خود را نشان میدهد.

هشت ماهگی:

حافظه فرزند شما در هشت ماهگی یک جهش به سمت جلو می نماید و بازی ها و اشعار کودکانه آشنا را به یاد میآورد. وقتی نام خود را بشنود سرش را برمی گرداند. او میتواند حرکت را پیش بینی کند و برای اینکه دستهایش را بشویید آنها را به سمت جلو می آورد اما صورتش را از حوله دور می کند.

نه ماهگی:

نوزاد شما با کارهای معمول در زندگی مانند تکان دادن دست برای خداحافظی آشنا شده است. وقتی بخواهید جوراب پایش کنید پای خود را جلو می آورد. فرزند شما میداند که کدام اسباب بازی عروسک است و کدام یک خرسی و به دنبال یک اسباب بازی گوشه و کنار خانه را جستجو می کند و اگر بگویید (بابا کجاست؟) اطرافش را برای پیدا کردن پدر نگاه می کند. این مرحله اهمیت ویژه ای در درک مفاهیم دارد و او یاد میگیرد که حتی اگر چیزی در مقابل چشمانش نباشد باز هم وجود دارد.

ده ماهگی:

نوزاد شما از ده ماهگی می تواند به هر چیزی که در کتاب می بیند اشاره کند، اما هنوز قدرت تمرکز طولانی مدت ندارد. او مرتبا اسباب بازی هایش را از گهواره بیرون می اندازد و از شما میخواهد دوباره آن را به دست او بدهید. زیرا در حال یادگیری مهارت گرفتن و دادن است. ممکن است در این سن کودک بتواند یک کلمه بامعنی به زبان بیاورد. وی همچنین شروع به درک مفهوم (اینجا) و (آنجا)، (داخلی) و (بیرون) و (بالا) و (پایین) می کند.

یازده ماهگی:

حس شوخ طبعی نوزاد از این سن به خوبی خود را نشان میدهد. او دوست دارد شوخی کند و هر چیزی که او را به خنده بیندازد تکرار خواهد کرد. علاقه وی به کتاب رو به گسترش است و دوست دارد وقتی شما نام شیء را می برید به تصویر آن در کتاب اشاره کند. وی نام خود را تکرار می کند و برای گفتن (نه) سرش را تکان می دهد.

یک سالگی :

زمانی که نوزاد یک ساله است می تواند ببوسد و دو یا سه کلمه با معنی به زبان بیاورد. او یک اسباب بازی را برمی دارد و آن را به شما می دهد و ممکن است ناگهان به شیئی که تصویرش را دیده است اشاره کند. او درک سؤالات ساده را از این سن آغاز می کند.

جوانه های یادگیری

رشد ذهنی فرزند شما به شکل متناوب انجام می شود و همیشه با یک روند یا سیر مشخص پیش نمی رود.  در زمان های اوج بادگیری فرزند شما به سرعت مهارت ها و افکار جدید را می آموزد و فورا آن را به عمل در می آورد.

در طول دوره های سریع رشد گاهی مهارتی که کودک یاد گرفته است اندکی نقص پیدا می کند زیرا کودک تمام تمرکز خود را روی یادگیری مهارت دیگری گذاشته است. وقتی در مهارت تازه اش استاد شد دوباره مهارت قبلی را به همان خوبی انجام خواهد داد.

 اگر کودک به وضوح از فعالیت های خاصی بیشتر لذت می برد آنها را تکرار کنید. در معرفی ایده های جدید به کودک تلاش کنید زیرا میتواند اطلاعات را به سرعت جذب کند و مهارت های جدید را با با سرعتی شگفت آور بیاموزد. سعی کنید او را با برنامه ای جالب سرگرم کنید و برنامه ای متنوع برایش در نظر بگیرید. کودک آنچه را دوست داشته باشد انتخاب می کند و بقیه را نادیده می گیرد.

دوره اوج یادگیری معمولا با یک دوره از کندی رشد دنبال می شود و کودک در این دوره مهارت هایی را که قبلا آموخته است تمرین می کند و خود را برای دوره اوج دیگری آماده می نماید. این دوره فرصت خوبی برای کمک به کودک در تمرین مهارت هایی است که تاکنون فراگرفته است.

روش های درک مفاهیم

از حدود شش ماهگی فرزند شما روش خاص خود برای درک مفاهیم به وجود می آورد و این زمانی است که قبل از تصمیم گیری صبر می کند و به اطرافش نگاه می کند. در نگاهی کلی اغلب مردم از یک یا دو روش برای درک مفاهیم استفاده می کنند: روش (واکنشی) یا روش (درون رانشی). یک نوزاد واکنشی با تمرکز دقیق به اشیا نگاه می کند و همچنان بی حرکت می ماند در حالی که نوزاد درون رانشی به شدت هیجان زده می شود و بعد از اینکه مدت کوتاهی شیء مورد نظرش را مورد بررسی قرار داد، آن را رها می کند.

وقتی نوزاد هجده ماهه می شود می توانید با انجام یک تست ساده بگویید که کدام روش بیشتر حالات او را توصیف می کند به فرزندتان یک کارت مصور نشان بدهید که در زیر آن حالات مختلف این تصویر را داشته باشد. از او بخواهید تصویری را که دقیقا با تصویر بالاجور می شود نشان بدهد. یک نوزاد واکنشی بار به دقت به گزینه های داده شده در زیر تصویر نگاه می کند و بعد یکی را انتخاب می کند و معمولا انتخابش صحیح است. اما نوزاد درون رانشی بیشتر ترجیح می دهد به سرعت به تمام تصاویر نگاه کند و یک تصمیم اتفاقی بگیرد. اغلب تصمیم این کودکان نادرست است.

کودکان واکنشی اغلب عملکرد بهتری در مدرسه دارند به خصوص در یادگیری مهارت خواندن بهتر از کودکان درون رانشی هستند. یک کودک درون رانشی در دوران مدرسه بیشتر به کمک نیاز خواهد داشت. به هر حال روش واکنشی همیشه بهترین نیست. گاهی بهتر است کودک بتواند سریع فکر کند، برای مثال مواقعی که بازی می کند و یک کودک درون رانشی می تواند در زمان کوتاه تصمیمات بهتری بگیرد.

کمک به رشد ذهنی فرزند

برای اینکه حافظه کودک رشد پیدا کند با یک اسباب بازی با او قایم باشک بازی کنید. یک اسباب بازی در مقابل کودک قرار دهید و بگذارید چند مرتبه آن را به دست بگیرد. بعد یک تکه کاغذ در مقابل این اسباب بازی نگه دارید تا از دید کودک پنهان شود. نوزاد شما کاغذ را حرکت خواهد داد تا اسباب بازیش را پیدا کند. کارهای ساده ای مانند جمع کردن اسباب بازی ها در ظرف و بیرون آوردن آن ها را به کودک محول کنید.

کتاب های نرم مخصوص نوزادان برای او تهیه کنید که تصاویر رنگی و بزرگی داشته باشد و هر روز زمانی را برای خواندن آنها اختصاص بدهید، کودکان بخصوص از شنیدن داستان های مربوط به حیوانات مادر و فرزند لذت بسیاری می برند و چنین داستان هایی به فرزندتان کمک خواهد کرد تا درباره صداهای حیوانات اطلاعات بیشتری به دست بیاورد. همچنین میتوانید کتاب ها و مجلات مصور گوناگونی را برای کودک بخوانید. سعی کنید در هر صفحه چند شیء را نام ببرید و بعد دست کودک را گرفته و به آنها اشاره کنید. یک بار دیگر نام شیء داخل تصویر را بگویید.

از یک سالگی نوزاد شروع به درک مسئله علت و معلول میکند. شما می توانید زمانی که ژاکت او را به تنش می پوشانید یا بیرون می آورید پا به یک عروسک لباس پوشانده یا در می آورید کارهایتان را برایش بازگو کنید و یا وقتی مشغول بازی است اتفاقات اطرافش را برایش شرح دهید، برای مثال اگر او مکعب های خانه سازی را به هم میکوبد بگویید همه آنها می ریزند. آب بازی یکی از بازیهای جالب برای کودکان است پس به مقدار زیاد این بازی را با او انجام دهید. ظرف و پارچ در اختیارش بگذارید تا بتواند از آنها برای ریختن آب و پر و خالی کردن استفاده کند، اسباب بازی هایش را دور از دسترسش بگذارید و هر زمانی که خواست به او بدهید. استقلال و خودکفایی را در او تشویق کنید.

کودکان بزرگتر در حدود پانزده ماهگی می توانند کارهای ساده را انجام بدهند مثلا اطرافشان را مرتست کنند یا لوازم راسر جایشان بگذارند یا چیزی را برای شما بیاورند نا حس موفقبت را در او تحربک کنبد و احساس غرور در او تقویت شود. به او کمک کنید تا لغات را در کنار هم گذاشته و جملات سه با چهار کلمه ای به زبان بیاورد. مفهوم مالکیت را به خصوص با لوازم شخصی خودش به او آموزش بدهید.

حافظه

اکنون که نوزاد بزرگتر شده است حافظه او بیشتر خود را نشان می دهد. کارهای زیادی هست که شما می توانید برای بهبود حافظه کودک انجام دهید.

* یک شعر کوتاه را برای کودک بارها و بارها تکرار کنید تا نحوه خواندن آن را یاد بگیرد.

* یک آواز کوتاه برای نوزاد بخوانید و همزمان با آن دست بزنید، سر و دست هایتان را تکان بدهید.

* خواندن به صدای بلند برای نوزاد بهترین روش برای تقویت حافظه است. اگر یک داستان را چند مرتبه برای او تکرار کنید می تواند اتفاق بعدی داستان را پیش بینی کند و قبل از رسیدن شما آن را برایتان بگوید. اگر در وسط جمله ناگهان خواندن را قطع کنید او میتواند ادامه آن را برایتان بازگو کند. او کلمه ای را که جا انداخته اید مثل اردک، درخت، بچه یا بچه گربه را خواهد گفت.

* حفظ کردن ترتیب و توالی اعداد می تواند حافظه را تقویت کند. طوطی وار خواندن الفبا نیز به خصوص اگر متن ریتمیک یا الگویی موزون به آن بدهید در تقویت حافظه نقش خوبی دارد.

یادگیری از طریق بازی

یادگیری نوزاد از طریق بازی است و هر حسی مانند بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه را که در این بازی ها به کار بگیرد رشد کامل پیدا خواهد کرد. برای تأمین تحریک مورد نیاز، اسباب بازیها و بازی های او باید تنوع زیادی داشته باشد تا تمامی حس های او انگیخته شوند. باید هر قدر که می توانید با کودک بازی کنید ولی مسئله مهم دیگر این است که کودک بیاموزد به تنهایی بازی کند تا قوه اکتشاف و تخیلی او نیز بتواند رشد مناسبی داشته باشد.

در هفت ماهگی دهان هنوز عضو بسیار مهمی برای کودک است و او از دهانش برای آزمایش چیزهای جدیدی که به دست می آورد استفاده می کند. اسباب بازی های او باید رنگی و روشن باشند و شکل جالبی برای تحریک قوه درک کودک داشته باشند تا علاوه بر درک مفهوم فضا و حجم رنگ ها را نیز یاد بگیرد. رنگ های اصلی برای این سن بهترین هستند. همیشه رنگ اسباب بازی را که با آن بازی می کند برایش بگویید.

شنوایی کودک را با اسباب بازی هایی که با تکان دادن تولید صدا می کنند تحریک کنید. جعبههای موسیقی برای کودکان خردسال بسیار مناسب هستند به خصوص جعبه هایی که کودک می تواند با کشیدن زنجیر آن صدای موسیقی را به راه بیندازد. وقتی مهارت های ظریف دست در کودک به وجود آمد از حس لامسه خود نیز به اندازه شنوایی لذت می برد. او اسباب بازیهای صداداری را که با فشار دادن صدا می دهند  دارد.

شما می توانید صفحه های بازی که روی آنها کلیدها و دکمه های زیادی دارد و کودک  با زدن آنها صداهای مختلف را می شنود به تخت یا گهواره او متصل کنید. این صفحات علاوه بر تحریک دو حس شنوایی و لامسه می توانند به درک رابطه علت و معلول در کودک کمک کنند. توپ های لاستیکی در اندازه ها و رنگ های مختلف نیز همیشه برای کودک جذاب هستند.

تمام لوازم کوچکی که سوراخ یا دسته هایی داشته باشند که کودک بتواند با انگشتانش آن را گرفته یا دست خود را دور آن بگرداند مناسب است. لوازمی را در اختیار کودک بگذارید که رنگی روشن داشته باشند و در صورت امکان صدا تولید کنند مثلا حلقه هایی که یک زنگوله روی آن است. او علاقه زیادی به دیدن صورت خودش در آینه های مخصوص کودک دارد که به کنار تخت او نصب می شود.

هرگز یک آینه معمولی کنار تخت نوزاد نصب نکنید چون به راحتی می شکنند. وقتی کودک به سن ده ماهگی تا یک سالگی می رسد اشیای کوچکی مانند مداد، مداد شمعی و حتی قلم مو را برمی دارد. او اکنون تحرک بیشتری پیدا کرده است و از کشیدن اسباب بازی هایی مانند ماشین، قطاریاگاری بسیار لذت می برد.

از یک سالگی تا هجده ماهگی کودک توانایی زیادی در کارهای ظریف دستی پیدا می کند. او از سرگرم شدن با اسباب بازی هایی مانند پازل که نیاز به کارهای دستی دارند لذت می برد. قرار دادن اسباب بازیهای ساختنی (خانه سازی) در اختیار کودک میتواند مهارت های ظریف دست و دید حجمی او را تقویت کند. در این سن کودک کلمات بیشتری را به زبان می آورد و درک میکند. او داستان ها و کتاب را خیلی دوست دارد بخصوص کتابهایی که تصاویر روشن داشته باشند و دارای بافت و ترکیبی متنوع باشند. برای او بهتر است.

بازیها و اسباب بازیها

با بزرگتر شدن کودک مهارت بیشتر و توانایی ذهنی او در اسباب بازی هایی که ذهن او را مشغول می کنند دیده می شود. جغجغه های پایه دار که کودک بتواند همزمان با شیر خوردن آن را تکان بدهد می تواند برای مدتی او را سرگرم کند. مکعب های بزرگ نرم برای یک کودک شش ماهه مناسب است زیرا می تواند از آن برای خانه سازی و یا پرت کردن استفاده کند. اما یک کودک بزرگتر بیشتر ترجیح می دهد با مکعب های سخت چوبی یا پلاستیکی بازی کند تا بتواند ساختمانهای پیچیده تری بسازد.

پازل یا بازی هایی که نیاز به تفکر دارند و انجام آن کمی سخت است برای رشد کودک بسیار مهم است. آنها باید قسمت هایی برای گرفتن داشته باشند تا کودک به راحتی آنها را بگیرد. قطعات بزرگی که به راحتی در هم می روند نیز وسیله مناسبی برای بازی کودک است.

بازی با هم

فرزند شما از بازی با شما لذت زیادی میبرد. برای اطمینان از اینکه می تواند با اسباب بازیهای جدیدش بازی کند ابتدا به او کمک کنید و او را تشویق کنید تا در بازی با آنها قوه تخیل خود را به کار بیندازد.

* یک توپ را به سمت کودک هل بدهید و او را تشویق کنید که آن را به سمت شما بیندازد. با این کار هماهنگی دست و چشم او تقویت می شود.

* به او نشان بدهید که میتواند با مکعب هایش شکل های پیچیده تری مثل یک پل بسازد. او با این کار مهارت های دست بیشتری کسب خواهد کرد.

* یک ظرف را با آب یا شن پر کنید و به او نشان بدهید که چطور می تواند پیمانه های اندازه گیری را پر کند. او این حرکت را با مواد مختلف تکرار و تجربه خواهد کرد.