دوره بعد از زایمان و کارهایی که باید انجام شود

اقداماتی که پس از زایمان باید انجام شود

بعد از اینکه جنین از رحم مادر بیرون کشیده شد و سپس جفت نیز به بیرون آمد، تمام علایم آبستنی از مادر دور شده و برای اینکه زن به حالت عادی خود برگردد و حال تنها به وظیفه شیردهی خودش در قبال جنین اقدام نماید، نیاز به گذراندن چهل روز دارد که در اصطلاح عامیانه به این دوره چله زایمان و یا دوره بعد از زایمان میگویند، بعد از این مرحله است که رؤیت عادات ماهانه بار دیگر برای زن فرزنددار اتفاق می افتد.

بر تغییراتی که در دوره بعد از زایمان به وقوع می پیوندند، نگاهی گذرا داریم :

کوچک شدن رحم :

بلافاصله پس از عمل زایمان و بیرون شدن جنین و جفت، رحم زن زائو به حالت عادی خویش

بر میگردد و از همان ابتداء حجمی برابر حاملگی چهار ماهه به خود میگیرد. برای اینکه رحم به حالت سابق خود برگردد و بر جستگی روی ناف به حالت جنین خود سوق یابد، باید ۶ تا ۸ هفته انتظار کشید.

ترشحات :

بعد از اینکه کودک از رحم بیرون آمد و رحم به حالت فشرده و کوچک خود برگشت، هنوز جای جفت فشردگی و طبیعی شدن حالات رحم پس از زایمان بر حسب روز که از دیواره آن کنده شده است، به حالت زخم وجود دارد و از طرفی لایه غشایی که جنین در وسط آن قرار گرفته بود و حالا میبایست آنها نیز تجزیه شده و به بیرون بیایند، باعث میشود که زن تا مدتی در خود ترشحاتی خون آلود مشاهده کند که بر این حادثه اصطلاحأ (لوشی)  یا در مسائل دینی به اینگونه ترشحات خون آلود نفاس می گویند.

نفاس زن پس از زایمان تا ۱۵ روز به مقدار زیادی متظاهر میشود ولی رفته رفته از مقدار آن کاسته شده و تا پانزده روز به پایان میرسد. در اثنای رویت چنین حادثهای و وجود نفاس زن زائو باید توجه کند که میبایست نوار بهداشتی و یا پارچه تمیز خودش را مرتب عوض کند تا از آلودگی احتمالی جلوگیری نماید.

مصونیت شیردهی

علیرغم اینکه در زنان شیر ده به دلبا شیر دادن بچه هایشان تغییرات هورمونی خاص دوران طبیعی بوجود نمیآید و از این رو عادت ماهانه نیز رؤیت نمیشود ولی گاهی نیز دیده شده است که زنان بسیاری با عادت ماهانه روبرو هستند. از این رو باید رعایت حوادث را در این دوره کرد و از نزدیکی و مقاربتها از حاملگی مجدد جلوگیری کرد. اما نکته حائز اهمیت این است که به درستی در زمانیکه عامل شیر دهی باعث میشود عادت ماهانه رخ ندهد، حاملگی مجدد به وقوع می پیوندد و به اصطلاح عامیانه این دوره را مصونیت شیردهی می گویند.

شیردار شدن پستانها:

بلافاصله مدتی پس از زایمان پستانهای مادر برجسته و متورم میشوند و شیر در داخل آنها تجمع میکند و در اثر این رگهای پستان متورم گشته و دردهای زیادی تا زیر بغل مادر احساس میشود. از طرفی تب شدید نیز در بدن و حتی ناحیه سینه مشاهده می شود. تمام این عوامل طبیعی بوده و حاکی از شیردهی مادر است. باید توجه داشت که نباید پستانهای مادر ملتهب شود و بدین منظور تمیز نگهداشتن پستانها امر حیاتی برای مادر و نوزاد محسوب می شود. باید مادران شیرده توجه کنند که قبل و بعد از شیردهی میبایست نوک پستانهایشان را با آب تمیز و لوسیون اسید بوریک بشویند و با گاز استریل نوک پستانها را خشک نمایند. برای جلوگیری از ترکیدگی پستانها و نوک آنها از کرمهای مخصوص با تجویز پزشکی میتوان استفاده کرد.

البته یاد آوری این نکته مهم است که در زنان جوان که اولین مرحله زایمان خود را پشت سر می گذارند، احساس درد در آنها بیشتر است و شاید به خاطر عدم عادت و آشنایی درد بیشتری را احساس می نمایند. لذا ترشحات اولیه هورمونی شیر که به آغوز موسوم است به نحوی بیرون کشیده شود تا راه و مجرای شیر باز شود. برای این منظور از وسایل ساده ای مثل پمپ مخصوص مکش پستان میتوان استفاده کرد. البته استفاده از این وسیله نیز موجب التهاب پستان می شود و لذا پس از اندکی باز شدن پستانها، نوزاد خود با مکیدن روزنه ها را گشادتر خواهد کرد.

ماساژ دادن با آب ولرم نیز برای گشوده شدن روزنه نوک پستانها مفید خواهد بود.

چگونگی مراقبت از زائو

پنج مورد خاص وجود دارد که باید در قبال زن زائو پس از گذراندن مرحله زایمان به اجراء در آورد.

۱- کنترل تفاس.

۲۔ کترل و مراقبت از حرارت و تب بدن

۳- تغذیه مناسب زن زائو برای تقویت بنیه جسمائی و آمادگی برای شیردهی

۴- زن زائو نباید در کمتر از ۱۲ روز از بستر خارج شود.

۵- کنترل فشار خون و نبض.

در کنار تمام اینها باید مراقب زن زائو شد که خودش را از کارهای زیاد و با هیجانات برحذر سازد. اصولا تب و حرارت بدن زن زائو باید از ۳۸ درجه سانتی گراد افزایش نیابد. تغذیه مناسب برای حال او و شیردهی زیادش مفید خواهد بود. باید مراقبت کننده زن زائو توجه کند که سه روز نخست تغذیه زن زائو با مایعات بیشتری توأم باشد. سه روز بعد نیز از غذاهای معمولی استفاده کنند و سپس از هر غذای مقوی بهره جویند. در اثنای چهل روز کنترل مجدد توسط پزشک از زن زائو بسیار مناسب خواهد بود. زیرا چگونگی از وضع رحم و حالات روحی و جسمی برای پزشک معالج بسیار مهم تلقی می شود و اگر در شرایط زن زائو تغییراتی پدید آید که تنها برای پزشکی ملموس است، توصیههای لازم را انجام خواه. داد.

در نهایت این نکته ذکر شود که زن زاتو نبایستی تا چهل روز دستش را به آب سرد و با کارهای طاقت فرسا و یا خسته کننده بزند. نهایت مراقبت باید از نظر روحی و جسمی از وی به عمل آید. زیرا شرایط نامساعد روحی نیز باز تأثیرات منفی بر وجود و غدد هورمونی زن خواهد گذاشت و شاید شیر او کاسته شده و با خشک شود. مسلما در چنین شرایطی نوزاد نیز متأثر از شرایط غیر مترقبه خواهد شد.

نرمشهای مورد لزوم در زمان بعد زایمان :

در زمان آبستنی با تأثیرات هورمونی، تغییرات زیادی در وجود زن آبستن پدید می آید و بافتهای وجودی زن نرم شده و منبسط میشوند. از طرفی عضلات نیز شل و نرم میشوند. اینها بدون تردید باید برای آماده شدن زن جهت گذراندن عمل زایمان به وقوع بپیوندند. اما بعد از اینکه زایمان با موفقیت به پایان رسید، باید حرکات و نرمشهایی از جانب زن انجام پذیرد که بدن و بافتها و عضلات به حالت عادی بر گردند. از این رو در صفحات بعدی به بخشهایی از تصاویر نرمشهای لازم در دوره بعد زایمان توجه کنید.