دردهای شایع در زمان بارداری

کدام درد در دوران بارداری شیوع بیشتری دارد؟

درد یک  حس و تجربه ناخوشایند است و البته از همه مهم تر یک هشدار دهنده نیز می باشد. در اصل نقش یک زنگ خطر را برای بدن ایفا می کند تا شخص به دنبال دلیل و درمان آن باشد. این نشانه در زمان بارداری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در اصل هر نوع دردی که در خانم باردار به وجود می آید می بایست جدی گرفته شود. در ادامه قصد داریم به برخی از رایج ترین و مهم ترین دردها را که ممکن است برای هر خانم بارداری پیش بیاید، بپردازیم.

۱٫درد زیر شکم

یکی از دردهای رایجی که بسیاری از خانم های باردار از آن شاکی هستند دردهای زیر شکم می باشد. ممکن است دردی که زیر شکم به وجود می آید به خاطر افزایش حجم رحم باشد. رحم یک عضو عضلانی و کوچک است که داخل لگن قرار دارد و با بافتی نگهدارنده به نام «لیگامان» به طور ثابت در فضای لگنی باقی می ماند.

زمانی که سن بارداری و وزن جنین افزایش پیدا می کند، لیگامان ها کشیده تر می شوند. کشیدگی لیگامان باعث می شود که اعصاب لگنی تحریک شده و منجر به ایجاد درد می شود. ولی دردهای لگنی که در روزهای اول بارداری بروز می کند ممکن است نشان دهنده یک بیماری مهم یعنی عفونت بارداری باشد.

تعدادی از خانم های حامله طی دوران بارداری به عفونت ادراری مبتلا می شوند. این عفونت به طور معمول با تکرر و سوزش ادرار همراه بوده ولی شیوه تشخیص اصلی آزمایش یا کشت ادرار می باشد.

۲٫درد به خاطر سقط جنین

یکی از خطرهایی که امکان دارد در اوایل دوران بارداری و پیش از هفته ۱۸ الی ۲۰ بارداری رخ دهد، سقط جنین است. یکی از متداول ترین نشان هایی که سقط جنین دارد خونریزی و درد زیر شکم است که شباهت زیادی به دردهای عادت ماهانه دارد. البته دردهای ثابتی که زیر شکم و بدون لکه بینی و خونریزی به وجود می آید زیاد نگران کننده نیستند و خانم باردار تنها تحت نظر قرار می گیرد.

۳٫درد به علت مسمومیت بارداری

دردهای شکمی در هفته های پایانی بارداری نشانه های دیگری دارند. موضوعی که می بایست به خانم های باردار آموزش داده شود، نوع و جای درد است. در صورتی که جای درد بالای شکم است، نشانه درد «اپی گاستر» می باشد. این درد نشانه خطر است و تمام خانم های باردار باید در خصوص آن اطلاعات کافی را داشته باشند.

درد در قسمت اپی گاستر یا ناحیه بالای شکم و سمت راست امکان دارد علامت شروع مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی باشد. در زمان مسمومیت بارداری فشار خون تا حدودی بالا می رود و در ادرار پروتئین مشاهده می شود.

در این شرایط پزشک برای این که اطمینان پیدا کند آزمایش خون و ادرار را توصیه می کند. فشار خون بیمار هم باید اندازه گیری شود. در مسمومیت بارداری سردرد هم به خاطر بالا رفتن فشار خون به وجود می آید. برخی مواقع خانم باردار درد اپی گاستر را با درد معده اشتباه برداشت می کند و شروع به خود درمانی می کند و این یکی از بزرگ ترین اشتباهات است.

تعویق انداختن در درمان پره اکلامپسی خیلی خطرناک می باشد و امکان دارد به مرحله حادتر یعنی اکلامپسی منجر گردد که در این مرحله بیمار دچار ناهوشیاری و کما خواهد شد و حتی امکان فوت بیمار هم می رود.

۴٫۵٫دردهای انقباض رحم

انقباضات «براکستون هیکس» دردهای ضعیف و پشت سر همی می باشند که همه زنان آن را طی دوران بارداری آن را تجربه می کنند. ولی به مرور و در روزهای پایانی بارداری به دردهای واقعی تبدیل می شوند. دردهایی که به طور انقباضی هستند؛ یعنی باعث می شود شکم سفت می شود و درد از قسمت بالا به قسمت پایین حرکت می کند می تواند علامت شروع زایمان زودرس در سه ماهه پایانی بارداری باشد.

همین طور دردهای زایمانی با استراحت کردن درمان نمی شوند و حالت تشدید شونده دارند و به مرور فواصل میان دردها هم کمتر خواهد شد. وقتی که زنان باردار دچار شکم درد می شوند حتما باید به پزشک مراجعه نمایند. پزشک به تفکیک این دو درد از یکدیگر کمک می کند.

۵٫درد به دلیل کنده شدن زودرس جفت

این مشکل به علت های گوناگونی مثل فشار خون بالای مادر، ضربه به شکم، پرت شدن از ارتفاع، زیاد شدن مایع آمنیوتیک، کوتاه بودن بند ناف و … امکان دارد اتفاق بیفتد. دکولمان به عنوان یک عارضه خطرناک در دوران بارداری به حساب می آید. نوع دکولمان جفت برای تشخیص و کارهای بعدی پزشکی اهمیت دارد.

۶٫درد اندام ها، ناشی از گرفتگی عضلانی

با ترشح هورمون های زنانه مثل استروژن و به ویژه پروژسترون در طول دوره بارداری زیاد می شود. این عامل موجب تغییر در سطح الکترولیت بدن خواهد شد. حجم خون در زنان باردار و در اواسط دوره بارداری حدود سه برابر می شود و روی مقدار منیزیم، کلسیم و … هم اثر می گذارد.

یکی از رایج ترین دردها در دوران بارداری کرامپ عضلانی اندام تحتانی می باشد که به خاطر نوسان در مقدار منیزیم اتفاق می افتد. در واقع کرامپ همان گرفتگی عضلانی دردناک است که درد موقتی محسوب می شود و از بین می رود، اما امکان دارد تکرار شونده باشد.

برای برطرف کردن کرامپ یا پیشگیری از آن بهتر است که زنان باردار از کیسه آب گرم در قسمت درد استفاده نمایند یا ناحیه را به آرامی ماساژ بدهند. به این خانم ها باید اطمینان داد این مسئله اختلالی برای جنین و خودشان به وجود نمی آورد. همین طور در زمانی که کرامپ های عضلانی تشدید می شوند می توان برای مادر پودر منیزیم تجویز نمود.

۷٫سردرد

سردرد هم خیلی رایج است. زنان بارداری که سابقه سردردهای میگرنی و عصبی را از قبل دارند، امکان دارد در طی دوره بارداری به خاطر نوسانات هورمونی به ویژه زیاد شدن هورمون پروژسترون دچار تشدید سردرد شوند. برای برطرف کردن سردرد می توان از داروهای ضد درد بدون عوارض و خطر استفاده نمود اما مصرف مسکن های معمول مثل دیکلوفناک، ایبوپروفن و … که پیش از بارداری برای سردرد استفاده می شدند دیگر ممنوع می شود زیرا این داروها از راه خون مادر وارد گردش خون جنین و مادر می شوند و ضرر زیادی دارند.

۸٫کمردرد

کمردرد در زنان باردار رایج است. هر چند زنانی که پیش از دوره بارداری سابقه درد ستون فقرات را داشتند در دوره بارداری معمولا با زیاد شدن درد کمررو به رو می شوند ولی مهم ترین دلیل کمردرد فشاری می باشد که به خاطر بزرگ شدن شکم به کمر وارد می شود. یاد شدن حجم شکم و وزن مادر موجب تغییر در گرانیگاه بدن می شود و فشار به قسمت ستون فقرات را تشدید می کند و درد را به وجود می آورد.

نخستین پیشنهاد برای برطرف نمودن درد پوشیدن کفش راحت است. کفش باید حداکثر دارای پاشنه سه سانتی متری و اسپرت باشد. وضعیت مادر در زمان خوابیدن هم خیلی اهمیت دارد. زنان باردار نباید به صورت طاق باز دراز بکشند و بهتر است به پهلوی چپ بخوابند و بالش هایی به عنوان کمک کننده در قسمت های مختلف بدن مخصوصاً قسمت هایی که گودی دارد، قرار دهند. پاها باید مقداری خمیده و نزدیک به شکم باشد.

زنان باردار باید از ایستادن زیاد و بلند کردن وسایل سنگین اجتناب کنند و در زمان کار حتماً زمان مشخصی را به استراحت اختصاص دهند. زمانی که مجبورند مدتی سر پا باشند، بهتر است از زیرپایی استفاده نمایند و برخی مواقع یکی از پاها را به نوبت روی چهارپایه قرار دهند.

در مواقعی که درد کمر زیاد است، با خوردن داروی استامینوفن و درمان های حمایتی نظیر ماساژ دادن، استفاده از حوله گرم و استحمام می توان تا اندازه ای درد را کاهش داد. بهترین و بدون خطرترین مسکن همان استامینوفن می باشد.

۹٫درد سمت راست شکم

آپاندیسیت در طول دوره بارداری زیاد شایع نیست، اما برخی مولقع این مورد هم مشاهده می شود. حتی پزشک مجبور می شود برای نجات دادن جان مادر آپاندیس را با انجام جراحی خارج کند، ولی نشانه های آپاندیسیت در طول دوره بارداری برای بیمار و حتی پزشک گمراه کننده است. در روزهای پایانی بارداری و با بزرگ شدن شکم ناحیه آپاندیس تغییر می کند و امکان دارد به قسمت پایین یا بالاتر از جای اصلی خود حرکت کند.

مناسب ترین روش برای تشخیص بستری نمودن خانم باردار، انجام سی تی اسکن و سونوگرافی می باشد. حتی برخی مواقع پزشک با توجه به این که از وجود آپاندیسیت اطمینان ندارد، مجبور می شود جراحی انجام دهد. آپاندیسیت با درد زیاد شکمی و حالت تهوع و استفراغ همراه است. در معاینه شکم واقعاً حساس و دردناک است.

۱۰٫شکم درد به خاطر یبوست

حرکات روده در طی دوره بارداری به خاطر تاثیر پروژسترون روی روده ضعیف تر می شود (هرچند زنان باردار نشانه های گوارشی دیگری مثل ریفلاکس، درد معده و … را هم دارند). نتیجه کم شدن حرکات روده بزرگ یبوست می شود. یبوست منجر به درد زیر شکم و در مواقع حساس بواسیر خواهد شد.

مهم ترین توصیه به زنانی که دچار یبوست می باشند کارهای معمول روزانه مثل پیاده روی و حرکات ورزشی ملایم است. پیشنهاد می شود زنان باردار غذاهای نرم و خوراکی هایی مثل انجیر، آلو خشک، مایعات زیاد و … بخورند.

در صورتی که بهتر شدن تغذیه تغییری در شرایط مادر به وجود نیاورد، می توان دارو تجویز نمود. داروهای گوناگون گیاهی و … وجود دارند که برای زنان باردار بدون خطر می باشند و به بهبود حرکات روده و تخلیه آن کمک می کنند.