مادر و کودک

برنامه تغذیه

پزشک درباره برنامه تغذیه نوزاد با شما صحبت می کند و با توجه به قد ، وزن ، و میزان گرسنگی و ساعتهای بیداری او ، بهترین روشی را که می شناد ، به شما توصیه می کند . آنچه در ذیل می آید ، یک بحث کلی درباره برنامه تغذیه کودکان است.

نظم و انعطاف لازم

در نیم قرن اول سده بیستم ، برنامه تغذیه – نوزادان در آمریکا ، با نظم و سختگیری زیادی توام بود ، یک نوزاد ۳ کیلویی می بایست دقیقا سرساعت ۶ و ۱۰ صبح ۲۰ و ۱۰ بعد از ظهر و ۲ بعد از نیمه شب ، – نه زودتر و نه دیرتر و بدون توجه به اینکه گرسنه است یا خیر ، تغذیه شود و در آن زمان ، پزشکان علتهای سوء هاضمه و اسهال های کودکان را که در هر سال هزاران قربانی می گرفت و به خوبی نمی دانستند و معتقد بودند که این عفونتها به خاطر محتوا و ترکیب شهر ، سهل انگاری در تهیه آن درشیرفروشی ها و منزل و نگاهداری آن و نیز به علت عدم تناسب دراختلاط شیر و آب و بی نظمی در تغذیه است و به همین دلیل در همه جا سختگیری زیادی توصیه می شد . این سختگیری در تربیت کودکان و نیز تاثیر گذاشته بود و پزشکان و پرستاران معتقد بودند که بی نظمی در برنامه تغذیه کودکان باعث لوسی شدن آنها می شود و به مادران توصیه می کردند از نوازش فرزندان جز در وقت تغذیه و خودداری کنند و این نظم شدید در قرار دادن فاصله زمانی چهار ساعت بین دو وعده غذا ، برای بیماری نوزادان به خوبی موثر واقع می شد زیرا آنان در هر سنی طمعنی معتاد شونده دارد اگر مدتی سرساعت معین غذا بخورد،، ماهت میکند و در همان ساعت احساس گرسنگی می کند.

ولی همواره کودکانی بودند و به ویژه در دو ماه اول تولد : که در بازاری با این برنامه دچار مشکلاتی شدند و نوزادانی که معده کودکان شیر کمی را می پذیرفت و نمی توانستند چهار ساعت گرسنگی را تحمل کنند ، کودکانی که هنگام تغذیه به خواب می رفتند و همچنین آنها که بی قراری می کردند و دل درد داشتند ، نمی توانستند از برنامه پیروی کنند . این نوزادان هر روز با التماس فریاد می زدند ولی مادران و پزشکان آنها جرئت نداشتند برنامه تغذیه را تغییر دهند (با حتى آنها را در آغوش بگیرند . این برنامه برای کودکان دشوار بود ، ولی ما در عذاب بیشتری را تحمل می کرد زیرا می بایست گریه های زجر آور او را بشنود و دست روی دست بگذارد تا ساعت سین فرا رسد. شاید نتوانیم امروزه دریابیم که بازگشت به برنامه طبیعی و انعطاف پذیر تغذیه نوزاد ، چه موهبت بزرگی است.

بیماریهای جدی ناشی از شیر با پاستوریزه کردن آن ومرانیت در تهیه شیرخشک و نگهداری بهتر در سردخانه ها ، تقریبا از بین رفتند ، اما سالها طول کشید تا پزشکان جرئت کردند برنامه های انعطاف پذیر را تجربه کنند و آن وقت فهمیدند که انعطاف پذیری نه تنها به اسهال یا سو هاضمه نمی انجامد ، بلکه آن گونه که برخی نگران بودند و لوس شدن بچه را هم دنبال ندارد.

نخستین تجربه ها در این زمینه توسط دکتر پرستون مکلندن و خانم فرانسسمی سیماریان (روانشناسی و مادر نوزاد) برای فرزند این خانم انجام گرفت و آنها می خواستند ببینند نوزادی که با شیر مادر تغذیه می شود و خود چه برنامهای را برای غذا خوردن انتخاب می کند و در چند روز اول به نوزاد به ندرت از خواب بیدار می شد و در نیمه دوم هفته اول ، درست زمانی که شیر مادر کاملا به جریان افتاده بود و نوزاد درحدود بازی ۶ یا ۷ بار ، با فاصله های نامنظم تغذیه می شد و از هفته دهم ، خود نوزاد برنامه تغذیهاش را با فاصله های تقریبا چهار ساعت برقرار کرد .. این در روانشناس به نام برنامه را تغذیه ” دلخواه ” یا ” به میل کردک” گذاشتند و از آن زمان (سال ۱۹۲۲)، به طور کلی نرمش و انعطاف پذیری در برنامه تغذیه کودکان به وجود آمد که تاثیری عمومی برنوزادان و مادران داشته است.

تفاهم درباره برنامه “دلخواه”

من فکر می کنم درباره این برنامه سو تفاهم هایی وجود دارد و برخی والدین جوان میل دارند در این امر زیاد مروی کنند و تصورشان این است که برای دوری از برنامه خشک و سختگیرانه گذشته باید در درمورد مخالف آن رفتار کنند و او را بیدار نکنند و بگذارند هر زمان کودک از خواب بیدار شد به او غذا بدهند و به طور کلی بی نظمی را اساس برنامه خود قراردهند.

اگر نوزاد صبور را رام و دارای دستگاه گوارش سالم باشد و مادر نیز از این برنامه استقبال کند و به بیداریهای نیمه شب اهمیت ندهد ، چنین روشی مناسب است و اما در مورد نوزادان بی قراری که دایم بیدار می شوند و گریه میکنند ، این راه مناسب نیست ، زیرا تعداد دفعات تغذیه زیاد می شود و درنتیجه والدین نمی توانند استراحت کنند به علاوه ممکن است کودک نیز به این روش عادت کند و بعد از سال نخست نیز شبها از خواب بیدار شود و درخواست شیر کند.

زیاده روی دراین امر نیز ممکن است بدبینی گروهی دیگر را نسبت به این برنامه فراهم سازد . اگر به این برنامه با تعصب نگاه کنیم، نکته اصلی فراموش می شود.

هدف اصلی هر برنامه این است که تغذیه کودک طبق اصول درست انجام گیرد و در عین حال پرستاری او باعث خستگی شدید جسمی و روانی پدر و مادر نشود و بنابراین لازم است دفعات تغذیه به تعداد معین و سطی محدود شوند و با حذف تغذیه شبانه ، والدین استراحت بیشتری کنند تا بتوانند به سایر امور نرمشی کودک نیز رسیدگی کنند. حال باید دید بعد از کنار گذاشتن برنامه سختگیرانه و هه نیازهایی برای کودک اساسی به حساب می آیند.

اگر مادری ترجیح می دهد در ماههای اول و نوزاد را به شکل نامرتب تغذیه . کند و مشکلی در تعدیه کودک به وجود نمی آید . ولی اگر مجبور است به کارهای دیگر نیز رسیدگی کند و می تواند تغذیه کودک را سطم کند و نباید تصور کرد هرقدر وقت بیشتری مصرف کنیم ، برای نوزاد بهتر است و ربا باسلب آسایش خود ثابت نماییم که مادر فداکاری هستیم و این نگرها ، در آینده مشکلات زیادی به وجود خواهند آورد.

رهنمود کلی در برنامه ریزی

نکته اصلی این است که نوراد نباید بخاطر گرسنگی مدت زیادی گریه کند . به علاوه، برای ار زیاد مهم نیست که برای تغذیه به فاصله ۳ یا ۴ ساعت از خواب بیدار شود.

همچنین ، کودکان میل دارند به تدریج که بزرگتر می شوند ، فاطه وعده های غذایی را طولانی ترکند، یک نوزاد ۵/۲ کیلوبی هر ۳ ساعت غذا می خورد و در حالی اگه نوزاد ۲ با ۴ کیلوی هر ۴ ساعت غذا می خواهد و بعد از یکی دو ماه ، نصفیه بعد از نیمه شب را حذف می کند و در حدود ۴ تا ۸ ماهگی ، بیشتر کودکان و ناسلیهای او ساعتی را ترجیح می دهند و برخی از آنها غذای مصر را نمی خورند تا به جای آن بخوایند .

در همه این گرایشها به سوی تغذیه سظم تر ودمعات کمتر و بفش مادر اهمیت بسیار دارد ، اگر مادر ۴ ساعت بعد از آخرین تغذیه ، حتی کودک را از خواب بیدار کند و به او غذا بدهد ، فرزندش بگری چهار ساعتی عادت می کند ، اگر نوزاد یکی دو ساعت بعد از آخرین تغذیه و بیدار شود وگرید کند ، ولی مادر کی صبر کند ، او دوباره به خواب می رود و حتی اگر گریه کودک طول بکشد و مادر با کی تداب او را بخواباند ، به عادت کودک ، برای تحمل بیشتر گرسگی باری داده است ، ولی اگر مادر طاقت نیاورد و به او شیر بدهد ، نوزاد به فاصله کوتاه , احساس گرسنگی می کند.

کودکان از نظر عادت به برنامه های تغذیه ، با یکدیگر فرق دارند. نوزادان پراشتها ، آنهایی هستند که به مقدار کافی شیر مادر با شیر خشک را می خورند و به راحتی به فاصله ۴ ساعت عادت می کنند و در ماه اول تولد ، تغذیه نیمه شب را از کنار می گذارند و به نوزادان بی مبل ، خواب آلود ، بدخلق وبی قرار نباید زود به زود غذا داد . مادران باید سعی کنند فاصله های غذایی این گونه کودکان را به چهار ساعت نزدیک کنند.

چند پیشنهاد برای ایجاد برنامه منظم

یک نوزاد آرام که ۲ تا ۴ کیلو وزن دارد، با معده پر ، می تواند به خوبی تا ۴ ساعت گرسنگی را تحمل کند و در هر شبانه روز به ۶ تا ۷ وعده غذا احتیاج دارد و ۱۰ صبح ۴۰۲۰ و ۱۰ بعد از ظهر و ۲ بامداد یک برنامه منظم ۴ ساعتی را می سازند .

ولی اگر مادر احساس می کند نوراد زودتر از ۴ ساعت گرسنه می شود و می تواند یک ساعت زودتر از میرل شیر کاملی بنوشد با به خاطر شیر مادر که سوز کاملا ” جریان پیدا نکرده است و در ساعت زودتر از معمول غذا میخواهد باید او را نفذیه . کرد . اگر نوزاد ۴ ساعت بعد از آخرین وعده غلا هنوز خواب است و بهتر است بیدارش کنید ، ولی درهرحال نباید به زیر شیرش داد ! زمرا نورادی که ۶ ساعت ۶۰ جمزی نخورده باشد به زودی احساس گرسنگی می کند و شیرش را می خورد.

اما تصور کنید نوزاد یک ساعت زودتر از معمول بیدار شود . در این حالت نباید وقتی نوزاد کمی نق زد به او شیر بدهید زیرا خود او هم از گرسنگی اش اطمینان ندارد ۵۰ تا ۱۵ دقیقه گریه نوزاد دلیل گرسنگی اوست و باید به او غذا داد . اما تکلیف برنامه ۲ ساعتی چه می شود ؟ ممکن است نوزاد بیشتر از ۴ ساعت بخوابد و تغذیه قبلی را جبران کند و با این تلافی درشب صورت گیرد ، ممکن است اگر زود به زود از خواب بیدار می شود و به شدت گریه می کند : شیرش کافی نباشد . به خصوص اگر از شیر مادر تغذیه می کند ، لازم است سینه مادر را بگیرد زیرا هرقدر نوزاد بیشتر پستان به دهان بگیرد ، جریان شیر سریع تر و بیشتر می شود و نوزاد ” میتواند بیشتر بخورد و زمان بیشتری صبر کند . اگر نوزاد تا آخرین قطره شیر شیشه را می نوشد و باز هم زودتر از معمول ، گرسنه بیدار می شود ، مقدار شیرش کافی نیست و باید با نظر پزشک غذای او را افزایش داد.

تغذیه زودتر از معمول قبلا گفته ام که اگر نوزادی به جای ۴ ساعت پمفاصله ۳ تا ۵/۳ ساعت گرسنه شود می توان به او غذا داد اما نوزادی که هرشب

یک ساعت بعد از خوردن کامل شیر ، بیدار می شود و به احتمال گرسنه نیست ، بلکه سوء هاضمه با دل درد گرفته است . در این حالت باید سعی کرد هوای معدهاش را با آروغ زدن خالی کند یا با دادن مقداری آب قند باید او را ساکت کرد و درنفذیعاش عجله ننمود . با این حال اگر نوزاد آرام بگیرد باید به او غذا بدهیم . باید توجه داشت دلیل اینکه نوزاد دست خود را می خورد و با اشتیاق به سوی شی شیر می برد و همیشه گرسنگی نیست و دل درد نیز کاه چنین نشانه هایی دارد و به نظر می رسد خود نوزاد هم نمی تواند بین دل درد وکرسگی تفاوتی بگذارد. و به عبارت دیگر باید هروقت که نوزاد گریه کرد به ار غذا داد ، بلکه باید موقعیت را بررسی کرده و درصورت نیاز با یک برشک مشورت کرد.

انواع برنامه های ۴ ساعتی

اگر نوزاد بخواهد ، می توان برنامه ۴ ساعتی دیگری را تنظیم کرد و مثلا ساعت های ۷ و ۱۱ صبح ۲، ۷ و ۱۱ بعد از ظهر با ساعت ۲ بامداد با بدون آن ، برنامهای مناسب را تشکیل می دهد ، ولی بیشتر نوزادان ، بدون توجه به تغذیه شب قبل به حدود ساعت ۵ و ۶ بامداد بیدار می شوند و میل به غذا دارند . اما برخی از کودکانی که برنامه ۱۰ صبح۲۰ و ۶ و ۱۰ بعد از ظهر را دارند و می توانند تا ساعت ۷ صبح نیز صبر کنند.

برنامه ۳ ساعتی

اگر نوزاد با وجود خوردن شیر کافی ، هر ۳ ساعت بیدار می شود از برنامه ۳ ساعتی پیروی کنید.

بسیاری از نوزادان ۳ کیلویی به این برنامه تمایل دارند . با این حال برخی نوزادان ۲ / ۵ کیلوبی می تواند برنامه ۶ ساعتی را تحمل کند و در حالی که بعضی از ۳ / ۵ کیلوبی ها و در چند هفناول » چنین تحملی ندارند و بعضی از نوزادانی که در روز – برنامه ۳ ساعتی دارند می تواند برنامه ۴ ساعتی را هم تحمل کنند . به شرط آنکه وزن آنها بیشتر از ۲ کیلو و ۲۵۰ گرم باشد. این برنامه معمولا به این صورت مناسب است : ۹۰ و ۱۲ صیح و ۶، ۳ و ۱۰ بعد از ظهر و ۲ بامداد.

تعذیه ۲ بامداد

آسان ترین قاعده تغذیه ۲ بامداد آن است که نوزاد را بیدار نکنید بلکه بگذارید اگر او می خواهد شما را صدا بزند و نوزادی که هنوز به این وعده غذایی نیاز دارد به طور شگفت انگیزی در حدود ساعت ۲ بامداد بیدار می شود ، بیدار شدن نوزاد به تدریج به تاخیر می ایند و در حدود ۲ تا ۴ هفتگی به حدود ۳ تا ۴ / ۵ بامداد می رسد. سپس بین ساعت ۶ و ۷ صبح دوباره گرسنه و بیدار می شود و این ساعت تا ۴ / ۵ الی ۵ بامداد نیز عقب می رود که می توان آنرا په ۶ صبح رساند و نوبت بعدی را در ساعت ۱۰ صبح انجام داد و نوزاد تغذیه ۲ بامداد را در مدت چند شب و به صورتی که شرح دادم و حذف می کند . در این حال تغذیه شبانه روزی نوزاد به جای ۶ بار باید به ۵ بار تقسیم شود.

حذف تغذیه ۲ بامداد

اگر نوزاد یک ماههای با ۴ کیلو وزن ، هنوز برای تغذیه ساعت ۲ بامداد بیدار می شود و والدین باید اقدام به هدف این وعده کنند .. شاید با بی توجهی به گریه او تا حدود ۱۵ دقیقه یا با مقداری آب قند و نوزاد بخوابد و اگر بعد از نیم ساعت آرام گرفت باید به او غذا داد و با این حال یک تا دوهفنه بعد باید سعی کرده این وعده تغذیه حذف شود . زیرا نوزاد ۴ کیلوبی که در روز شیر کافی می خورد و نیازی به تغذیه ۲ بامداد ندارد .

تغذیه ساعت ۱۰ شب

این وعده غذایی را می توانید با ساعتی که برای شما راحتی بیشتری به همراه دارد و عوض کنید و بسیاری نوزادان ، بعد از چند هفنه میل دارند تا ساعت ۱۱ یا ۱۲ شب صبر کنید . اگر زود میخوابید و وعده ۲ بامداد حذف نشده است ، این تعذبه را عوض نکنید . زیرا در این صورت تغذیه ، ساعت ۱۰ شب لازم است.

روش تغذیه

روش تغذیه با شیر مادر، برخی مسایل نوزادان در هفته های اول تولد و روش تغذیه به وسیله مورد بحث قرار گفته اند.

بی میلی به خوردن شیر

گاه نوزاد بین ۴ تا ۷ ماهگی ،هنگام خوردن شیر عمل عجیبی انجام می دهد ، ابتدا چند دقیقه ای با ولع شیر می خورد ، ولی ناگهان پستان با شیشه را رها می کند و مثل اینکه دردی احساسی کند و گریه می کند ، اگرچه هنوز گرسنه است اما وقتی دوباره می خواهد شیر بخورد ، پمزودی ناراحت می شود ، در حالی که غذای جامد را با اشتیاق می خورد : من تصور میکنم این احساس مربوط به در آوردن دندان باند ، زیرا مکیدن به لثه ها فشار می آورد و او را ناراحت می کند . در این حالت بهتر است وعده های شیردادن را به قسمت های کوتاه تقسیم کنیم زیرا ، این درد چند دقیقه بعد از مکیدن شروع می شود و فاصلمکداری بین هر وعده و این درد را کاهش می دهد و اگر کودک از شیشه استفاده می کند سوراخهای سرشیشه را با بهبودی لثه ها گشادتر کنید تا جریان شیر بیشتر شود و به این ترتیب نیازی به مکیدن زیاد نباشد. اگر درد کودک شدید است و با چند روز با قاشق به او شیر بدهید با آن را با غذای جامد مخلوط کنید و اگر مقدار شیر در این مرحله کافی نیه و نگران نشوید.

عفونت گوش و سرما خوردگی نیز ممکن است باعث درد مفصل فکها شود و نوزاد . نتواند از شیر و غذای جامد تغذیه کند ، تعدادی از کودکان در دوره عادت ماهانه مادر و از خوردن شیر امتناع میکنند و دراین حالت می توان با شیشه به کودک غذا . داد ، مادر نیز باید هر روز پستانهایش را بدوشد تا جریان شیر کم نشود و بعد از پایان قاعدگی ، اگر تغذیه با شیشه به سرعت قطع شود و جریان شیر برقرار باشد ، کودک معمولا شیر مادر را قبول می کند.

خارج کردن هوا از معده (آروغ)

کودک ، همراه با شیر ، مقداری . هوا را نیز می بلعد که به صورت حباب در معدهاش جمع می شود و بخشی از فضای داخلی آنرا اشغال می کند و اگر این حبابها بزرگ وزباد باشید و مانع تغذیه کودک می شوند .: خارج کردن حبابهای هوا از معده راههای گوناگونی دارد که باید با توجه به وضع کودک، شیوه مناسب را انتخاب گرد ، یک راه این است که کودکی را روی زانوی خود بنشانید تا او په رامی معدما شرا کی مالش دهید. راه دیگر آن که اورا بغل کنید و سرش را روی شانه تان بگذارید و آرام به پشت او بزنید پاپشنش را بمالید .گاه حباب هوا به راحتی از معد مخارج می شود رگا بباید مدنی صبر کرد . در این حالت اگرکود کرا چندلحظه به پشت (طاق باز) : بخوابانید و دوباره او را روی شانه خود بگدارید، هوا آسان تر خارج می شود.

اگر نوزادی هوای زیاد میبلعد و نمی تواند به طور کامل شیر بخورد و لازم است در بین شیر خوردن هوای معده اش را خارج کنید تا فضای کافی برای شیر بیشتر در معدهاش به وجود آید . بیشتر نوزادان با ورود کمی حباب هوا ناراحت می شوند و برخی دل درد میگیرند . عده ای از کودکان نیز احساس ناراحتی نمی کنند که ن نباید برای آنان وقت زبادی دراین مورد صرف کرد.

شکم برخی نوزادان نیز بعد از هر وعده شیر ، کاملا بزرگ جلوه می کند که نباید د نگران شد زیرا به مقدار شیر مورد نیاز کودک نسبت به حجم معدهاش ، بیشتر از همین | نسبت در شخص بالغ است . مثلا اگر یک فرد ۵۰ کیلوبی نیز در یک وعده ۲ لیتر شیر بنوشد و شکمش به همین نسبت برآمده می شود.