درمان با لیزر در درماتولوژی: کاربرد در زیبایی

درمان ضایعات مختلف با لیزر

توانایی دستگاه های لیزر برای درمان گروهی از مشکلات پوستی براساس دو خصوصیت اصلی لیزر است:

• توانایی لیزر در تولید اشعه نوری متمرکز و قوی که به طور دقیق بافت مورد درمان را تخریب می کند.
• توانایی اشعه لیزر برای متمرکز شدن روی هدفی مشخص براساس رنگ و دیگر خصوصیات بافت هدف. این قابلیت هدف یابی مخنص رنگ به طرز قابل ملاحظه ای تخریب بافت های اطراف را که از نظر رنگ با بافت هدف اختلاف دارند، کاهش می دهد. از توضیح فوق چنین بر می آید که انواع مختلفی از دستگاه های لیزر برای درمان ضایعاتی با رنگ های مختلف طراحی شده اند.
• لیزر رابی در درمان ضایعاتی مؤثر است که رنگ قهوه ای یا آبی دارند.
• لیزر رنگدانه ای ضربانی برای درمان ضایعاتی به کار می رود که بسیار پر عروقند (یعنی حاوی رگ های خونی بسیار زیاد هستند و به همین دلیل برای درمان شبکه های ظریف عروقی (تلانژکتازی ها) که روی پوست ظاهر می شوند یا توده های بافتی با منشا عروقی در پوست وسیله مناسبی است.

به غیر از موارد فوق، لیزرها برای طیف وسیعی از ضایعات پوستی از قبیل زگیل های ناشی از ویروس ها، جای زخم و تومورهای پوستی طراحی شده اند. انواع مختلف کاربردهای دیگر لیزر مانند پیلینگ پوستی صورت و از بین بردن موهای اضافی در این فصل به طور مفصل بررسی می شوند.

از بین بردن خالکوبی با لیزر

خالکوبی از طریق رنگدانه هایی به وجود می آید که به پوست نفوذ می کنند. لیزر به طور انتخابی روی رنگدانه ها تأثیر می گذارد و آنها را به صورت ذرات بسیار کوچک منفجر میکند». این ذرات کوچک را بعدا نوع خاصی از سلول های سفید خونی (به نام ماکروفاژ) می بلعند بدون اینکه هیچ آسیبی به بافت پوستی ناحیه مذکور وارد آید (تصاویر ۱۰۰ رنگی). واضح است که نوع لیزر را می توان بر اساس رنگ خالکوبی انتخاب کرد. .

پیلینگ با لیزر

اصول پیلینگ با استفاده از لیزر مثل پیلینگ شیمیایی پوست است. در هر دو مورد هدف ایجاد سوختگی سطحی در پوست صورت است، سپس همان گونه که زخم سوختگی بهبود می یابد، پوست جدید «از نو جوان شده» ظاهر می شود.

تا سال های اخیر، از آنجا که عمق سوختگی را نمی شد به طور دقیق کنترل کرد، استفاده از لیزر برای پیلینگ پوست به دلیل خطر ایجاد زخمی عمیق تر از میزان مورد نظر امکانپذیر نبود ولی پیشرفت در تکنولوژی لیزر منجر به ساخت دستگاه های لیزری شد که قادر به تولید امواجی با طول موج بسیار کوتاه و با زمانی تا کمتر از یک هزارم ثانیه بودند. این بدان معناست که زمان واقعی تماس اشعه با پوست کوتاه تر می شود. لذا امكان استفاده از لیزر برای لایه برداری پوست فراهم شد. در نتیجه این پیشرفت های تکنیکی امروزه استفاده کننده از لیزر می تواند عمق نفوذ اشعه لیزر در پوست را به طور دقیق تعیین کند و به عمق لازم برای پیلینگ به طور دقیق دست یابد. دستگاه های لیزری که به این منظور استفاده می شوند، عبارتند از:

• لیزر CO و گاز کربنیک،
• erbium: لیزر YAG (لیزر ایتریوم آلومینیوم یاقوت).

این لیزرها عمدتا برای برطرف کردن اسکارهای آکنه و درمان چین و چروک های اطراف چشم و دهان استفاده می شوند. چین های عمیق تر ناشی از حرکات عضلات صورت (مثل چین های پیشانی و بین دو ابرو) کم تر به این درمان جواب می دهند.

تأثيرات مفید حاصل از پلینگ لیزری پوست درام متغیری دارد و از فردی به فرد دیگر تفاوت می کند. عوارض جانبی احتمالی پیلینگ لیزری پوست مشابه عوارضی است که متعاقب پیلینگ شیمیایی اتفاق می افتد. مهم ترین عوارض احتمالی عبارتند از قرمزی صورت که ممکن است تا سه ماه پس از درمان طول بکشد، ایجاد اسکار و تغییراتی در پیگمانتاسیون (رنگ) پوست.

پیلینگ لیزری پوست روش کم خطری است به شرطی که انجام دهنده آن ماهر و درمان بجا و بر اساس دستورالعمل های معتبر پزشکی صورت گیرد.

برداشتن موهای زائد با استفاده از لیزر

ایده برداشتن موها با لیزر به نحوی که تأثیر درمان به مدت طولانی حفظ شود، در سال ۱۹۹۵ انتشار یافت. اساس علمی این درمان این واقعیت است که بین فولیکول مو و پوست اختلاف رنگ وجود دارد؛ لذا انرژی نوری به سمت فولیکول های مو هدایت می شود. از آنجا که اشعه لیزر روی رنگدانه تیره موجود در پوست لانه گزینی می کند، هر چه پوست روشن تر و مو تیره تر باشد، لیزر به شکل اختصاصی تری فولیکول مو را تحت تأثیر قرار می دهد و بافت های اطراف را محفوظ نگه می دارد. اشعه لیزر فولیکول مو را تخریب می کند، بنابراین مو دیگر نمی تواند رشد کند.

عوارض جانبی اصلی این درمان عبارتند از:

• احساس بی قراری و درد خفیف در حین درمان. (این درد قابل تحمل است و نیاز به بی حسی موضعی ندارد).
• قرمزی موضعی که ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
• سوختگی سطحی: معمولا بدون باقی گذاشتن هیچ اثری بهبود می یابد.

نکات مهم زیر را باید در نظر داشت:

• با در نظر گرفتن نکات ذکر شده از این درمان نباید برای افراد تیره پوست استفاده کرد. موهای روشن را نمی توان با لیزر درمان کرد. در این موارد، بین مو و پوست اختلاف رنگ کافی – یعنی همان چیزی که درمان لیزر برای مؤثر و بی خطر بودن به آن نیاز دارد وجود ندارد. در افراد تیره پوست درمان با لیزر ممکن است سبب هیپوپیگمانتاسیون – یعنی کمرنگ شدن پوست اطراف فولیکول مو شود. البته، در بیشتر موارد این پدیده با گذشت زمان خودبخود بهبود می یابد.
• درمان با لیزر دوره رشد فعال موهای درمان شده را برای مدتی طولانی و گاه تا چند سال متوقف می کند. نتیجه درمان براساس ناحیه ای از بدن که درمان شده متغیر است و نتایج در زیر بغل، کشاله ران و پاها قانع کننده است؛ موهای صورت کمتر به درمان با لیزر پاسخ می دهند. پاسخ به درمان همچنین ممکن است به مقدار قابل توجهی از فرد به فرد متفاوت باشد که دلایل آن هنوز کاملا شناخته شده نیست. حدود ۱۰ درصد از موها نیاز به درمان های «یادآوری» مختصر تا سه بار در سال دارند.

کارآیی درمان با لیزر بستگی به این دارد که موهای درمان شده در کدام مرحله رشد است. لیزر برای درمان فولیکول های مو که در مرحله رشد هستند مؤثر است (مرحله آناژن).

البته در مرحله تلوژن مویی که رو به اضمحلال میرود، در فاصله ای از محل رشد موی جدید در فولیکول قرار میگیرد. بنابراین، سوزاندن موی تلوژن با اشعه لیزر فایده ای ندارد. مراحل سیکل زندگی مو در فصل ۲۵ در مورد ساختمان مو شرح داده شده است.

نتایجی که تا امروز از بسیاری بیماران به دست آمده، امیدوارکننده و تأییدکننده تداوم استفاده از لیزر برای رفع موهاست. باید به خاطر داشت که این روش هنوز نوپاست و باید منتظر بهبود و توسعه روزافزون آن بود.

توجه داشته باشید که وسایل دیگری در بازار موجودند که مکانیسمی مشابه عملکرد لیزر دارند. اشعه ای نوری (غیر لیزر) به سمت فولیکول مو هدایت می شود و آن را تخریب می کند.

خلاصه

به رغم تمام پیشرفت های حاصله در درمان با لیزر که این جا مورد بحث قرار گرفت، باید به خاطر داشت که لیزر پاسخ قطعی همه مشکلات پوستی نیست. مشکلات پزشکی که نیاز به درمان با لیزر دارند، باید از آنهایی که بهتر است با روش های دیگر درمان شوند، جدا شوند، مثلا:

• درمان توصیه شده و پذیرفته شد کراتوز آفتابی» ترکیبات ۵- Fluorouracil یا نیتروژن مایع است و نه الزاما اشعه لیزر.
• ضایعه ای که احتمال بدخیمی دارد، نباید با لیزر درمان شود. در چنین مواردی، ضایعه باید به طور کامل برداشته شود و برای اطمینان لبه ای از بافت سالم نیز همراه آن برای بررسی میکروسکوپی ارسال شود. مولها (خال های ملانوسیتی) مطلقا نباید با لیزر درمان شوند.
• در برخی موارد، پزشک برای از بین بردن چین و چروک پوستی پیلینگ پوست با مواد شیمیایی را به پلینگ لیزری ترجیح می دهد. لیزر نباید همه چیز» و «حرف آخره در درمان های زیبایی تلقی شود.