حفاظت در اصل پر مبنای جلوگیری از قرار گرفتن پوست در برابر آفتاب استوار است، تاکید می کنیم که همان تشعشعاتی که موجب برنزه شدن مي شوند، صدمه هم وارد می آورند، هر په پوست روشن تر باشد، احتمال صدمه در اثر آقتاب بیشتر است. هدف از به کار بردن ضد آفتاب ها نیز کمک به برنزه کردن پوست نیست بلکه جلوگیری از رسیدن نور آفتاب به پوست است. به عبارت دیگر، در حالت ایده آل بهتر است که فرد اصلا در برابر آفتاب قرار نگیرد. ولی در هر حال اگر فرد به هر دلیل قرار است در معرض آفتاب قرار گیرد (در ساحل موقع پیاده روی یا در موقع کار باید پوست خود را با ضد آفتاب و لباسی به طور کامل از اشعه آفتاب محفوظ نگه دارد.
تبلیغات معمولی برای ضد آفتاب ها معمولا فرد پرئزه ای را نشان میدهد که کرم ضد آفتاب را به تمام بدنش می مالد و سپس در آفتاب دراز می کشد. چنین تبلیغی پیام غلطی با خود دارد.
تاکید بر این است که بهترین راه حفاظت، پرهیز از قرار گرفتن در معرض آفتاب است.
ولی اگر به هر دلیل فرد مجبور است در آفتاب قرار گیرد، باید از ضد آفتاب استفاده کند. تجارت چند میلیارد دلاری لوازم بهداشتی – آرایشی و وعده های تبلیغاتی که قول جوان نگه داشتن پوست را می دهند، بهتر از اصل ساده پرهيز از اشعه آفتاب عمل نمی کند.
پوشیدن لباس تنگ نیز از قدرت حفاظت در برابر آفتاب می کاهد زیرا کشیده شدن پارچه منافذ موجود در آن را باز می کند. پارچه های ضخیم پشمی، پارچه های پلی استر و پارچه های کتانی حفاظت خوبی ایجاد می کنند.
تا سال ۱۹۷۰، نظر عمومی در مورد مواد برنزه کننده این بود که این ها مواد آرایشی هستند که برای برنزه کردن پوست و جلوگیری از آفتاب سوختگی به کار می روند. اواخر دهه ۷۰ اهميت ضد آفتاب ها در حفاظت از پوست در برابر آفتاب بیشتر مورد تأکید قرار گرفت. ضد آفتاب ها ممکن است فیزیکی با شیمیایی باشد و بیشتر فرآورده های ضد آفتاب از هر دو نوع فیزیکی و شیمیایی برای حفاظت استفاده می کنند و به شکل کړم، پماد، امرليرن یا ژل وجود دارند.
ضد آفتاب های فیزیکی از رسیدن اشعه آفتاب به پوست جلوگیری می کنند و این کار را از طريق انعکاس نور به اطراف و پراکنده کردن آن انجام می دهند. بخش اصلی ضد آفتاب های فیزیکی مادۂ تالک مانندی به نام دی اکسید تیتانیوم است.
ضد آفتاب های شیمیایی اشعه ماوراء بنفش را جذب و بدین ترتیب از نفوذ آن به پوست جلوگیری می کند، درجه جذب نور بستگی به نوع ماده به کار رفته و غلظت آن دارد. موادی که ضدآفتاب شیمیایی شناخته می شوند، شامل کی جترون ، بنزوفنون و پارا آمینو بنزوئیک اسید هستند.
بیشتر ضد آفتاب های شیمیایی تا ۹۵ درصد UVB را مهار می کنند ولی راه UVA را سد نمی کنند. ضد آفتاب های شیمیایی گروه بنزوفنون و ضد آفتاب های فیزیکی به شرطی که قدرت حفاظت در برابر اشعه بالاتر از ۱۵ = SPF را داشته باشند، اشعه ماوراء بنفش را به شکل کامل تری مهار می کند. عمومأ حالت ایده آل ترکیب این دو نوع ضد آفتاب است.
عبارت فاکتور حفاظت در برابر آفتاب (SPF) را سازمان غذا و داروی آمریکا ( FDA) برگزیده است و با این معیار می توان قدرت حفاظت فرآورده های ضد آفتاب را در مقایسه با پوست بدون محافظت سنجيد.
درجه تأثیر یک SPF خاص براساس میزان «قرمزی ایجاد شده بعد از قرار گرفتن در برابر آفتاب در پوست ، سنجیده می شود. عبارت حداقل دوز برای اریتم، نشان دهنده حداقل اشعه لازم است که در پوست ایجاد قرمزی می کند. این مقدار اشعه در افراد مختلف بر اساس رنگ و نوع پوست فرق می کند. برای مثال، اگر آفتاب در فردی بدون ضد آفتاب بعد از ۱۰ دقیقه ایجاد اریتم کند، با استفاده از ضد آفتابی با قدرت ۱۵ در همان شدت آفتاب ۱۵۰ دقیقه (۱۰۶۱۵) طول می کشد تا اریتم به وجود آید.
حساسیت پوستی: این مشکل بیش تر با ضد آفتاب های شیمیایی ایجاد می شود تا فیزیکی. در گذشته، PABA در بیشتر ضد آفتاب ها استفاده می شد. در حال حاضر، تلاش بر این است که این ماده را با موادی از گروه اکسی بنزون یا بنزو فنون جایگزین کنند که التهاب پوستی کم تری ایجاد می کند. از سوی دیگر، ضد آفتاب های فیزیکی عموما واکنش های پوستی ایجاد نمی کنند. در بسیاری از موارد، حساسیت پوستی حاصل از تماس با ضد آفتاب ها به علت حساسیت به مواد دیگر موجود در فرآورده مانند عطر یا مواد نگهدارنده – است و نه لزوما خود ماده ضد آفتاب.
سوزش چشم: عارضه شایعی در مصرف ضد آفتاب هاست، احساس سوزش بیشتر به حساسیت چشم ها نسبت به عطرهای به کار رفته در فرآورده ارتباط دارد. افرادی که با چنین مشکلی مواجه می شوند، بهتر است ضد آفتاب خود را عوض کند (ترجیحا از ضد آفتابهای فیزیکی حاری تیتانیوم دی اکسید استفاده کنند). عموما هر ضد آفتابی که در تماس مستقیم با چشم قرار گیرد، سوزش چشم ایجاد می کند. (مثلا ماليدن چشم بعد از استفاده از فرآورده یا اگر ضد آفتاب بیش از حد شل باشد) ضد آفتاب های مقاوم در برابر آب کمتر شل هستند و برای استفاده در اطراف چشم مناسب ترند.
SPF: در حالت ایده آل ، SPF باید ۱۵ پا بالاي ۱۵ باشد، در مورد افرادی با نوع پوست ۱ یا ۲ و افرادی که در خطر بیشتری هستند (مثل افرادی با خطر بالای تومورهای پوستی) SPF ۳۰ یا بیشتر مورد نیاز است. SPF توصیه شده برای فرد نه تنها به نوع پوست او بلکه به مدت زمانی که میخواهد در معرض آفتاب قرار بگیرد بستگی دارد.
توجه: ضد آفتاب فقط وقتی تأثیر حفاظتی کافی دارد که SPF آن ۱۵ یا پیش از آن باشد. ضد آفتاب با SPF ۱۵، با ۹۳ درصد و SPF ۱۳۰ تا ۹۷ درصد VB را مخفی می کند. از SPF ۳۰ به بالا بهيرد حفاظت در برابر اشعه آفتاب با سرعت بسیار کمی بالا می رود افزایش SPF از ۳۰ به ۴۰ حفاظت در برابر UVB را کمتر از 1 درصد افزایش می دهد.
فراورده چه مدتی بر روی پوست باقی می ماند باید دانست که فرآورده چه مدتی روی پوست باقی می ماند و چند وقت یک بار باید آن را تجدید کرد. مقاومت آن در برابر آب و عرق بدن نیز باید مشخص شود.
خصوصیاتی همچون رنگ و قوام فرآورده ها و احساسی که روی پوست ایجاد می کند: اگر ضد آفتاب احساس بدی روی پوست ایجاد کنند، احتمالا می توان جایگزینی رضایت بخش با همان SPF برای آن یافت.
آیا فرآورده، پوست یا چشم را آزار می دهد؟ در صورتی که ضد آفتاب باعث آزار چشم با پوست شود، باید ضد آفتاب را عوض کرد.
فرآورده باید بر تمام بخش هایی از پوست که در معرض آفتاب قرار دارند . به خصوص صورت، گوش ها، گردن، قسمت بالای سینه، پشت دست ها و در صورت وجود طاسی در مناطئ طاسی سر – استفاده شود. باید توجه کرد که فرآورده های ضد آفتاب در شرق حل می شوند و مثل بقیه کرم ها در اثر تماس با آب یا مالش پاک می شوند. ضد آفتاب مقاوم در برابر آب باید هر ۳ با ۲ ساعت تجدید شود و اگر در برابر آب مقاوم شباشد حتی بیشتر، هر ضد آفتاب باید بعد از شنا با تماس با آب تجدید شود. در فعالیت های بدنی که بر اثر عرق کردن ضد آفتاب پاک می شود، باید ضد آفتاب را تکرار کرد. بهتر است حدود ۳۰ دقیقه قبل از قرار گرفتن در آفتاب از ضد آفتاب استفاده کرد تا فرآورده فرهت نفوذ به لایه شاخی پوست را داشته باشد. در هر حال، هر بار قبل از بیرون رفتن باید از ضد آفتاب استفاده کرد.
توجه: تأکید می کنیم که هیچ ضد آفتابی حفاظت ۱۰۰ درصد ایجاد نمی کنند و کسی که به مدت طولانی در آفتاب بماند، خود را در معرض ضایعات پوستی ناشی از آفتاب قرار داده است.
به رغم این که آگاهی عمومی در مورد عوارض آفتاب و استفاده از ضد آفتاب ها بیشتر شده مطالعات اخیر نشان دهنده افزایش شیوع تومورهای پوستی در میان مردم است. دلیل اصلی ظاهرا این است که این فرآورده ها به دلیل تبلیغات وسیعی که روی آنها شده و احساسی از اطمینان کاذب را در میان مردم ایجاد کرده است. این تبلیغات مردم را تشویق می کنند که به راحتی خود را در معرض آفتاب قرار دهند و احساس کاذبی از ایمنی در مصرف کننده به وجود می آورند که در واقع وجود ندارد.
باید توجه داشت کسی که به مدت طولانی خود را در معرض آفتاب قرار می دهد، حتی اگر به دلیلی (مثلا دلايل اعتقادی خود را کام پوشانده باشد، در هر حال مقداری اشعه جذب می کند که خطرناک است. ضد آفتاب ها خط آخر حفاظت در برابر اشعه آفتاب هستند و فقط برای حفاظت مناطقی از بدن که به طرزی اجتناب ناپذیر در معرض آفتاب قرار میگیرد – مثل صورت و دست ها – استفاده می شوند.
خط اول حفاظت همان پرهیز از قرار گرفتن در برابر اشعه آفتاب تا حد ممکن است. ضد آفتاب ها فقط برای افرادی که به هر دلیل (تفریح یا کار) مجبورند در معرض آفتاب قرار بگیرند، حفاظت نسبی ایجاد می کنند. در چنین شرایطی، فرد مجبور است از ضد آفتاب استفاده کند تا صدمه وارده را به حداقل برساند. تبلیغات این فرآورده ها که مردم را نشان می دهد که پس از استفاده از ضد آفتاب در معرض آفتاب قرار می گیرند تا به شکل بی خطر برنزه شوند، کاملا فریبکارانه و گمراه کننده است.
SPF با قابلیت فرآورده در به تأخیر انداختن ایجاد اریٹم در صورت قرار گرفتن در برابر اشعه آفتابه تعریف می شود. بدین ترتیب و فرآورده را میتوان با هم مقایسه کرد. یعنی فرآوردهای که تأخیر بیشتری در ایجاد اريتم به وجود آورد، SPF بالاتری دارد، ولی SPF نشان نمی دهد که فرآورده چقدر در برابر ایجاد تومورها یا صدمات بو منى محائطث به وجود می آورد. مطالعات انجام شده در این مورد برای تعیین درجه تأثیر ضدافتاب ها در جلوگیری از ضایعات پوستی نتایج مختلفی داشته است و در هر حال باید استفاده از ضدآفتاب با پرهیز از قرار گرفتن در برابر آفتاب همراه باشد.
پیش نیاز به حفاظت خاصی دارد و باید ضد آفتاب را به دفعات بیشتری نسبت به دیگر نقاط بدن برای ناحیه بینی استفاده کرد. پینی بیش از هر ناحیه ای از صورت در معرض آفتاب است و بر خطر بالایی برای ایجاد ضایعات پوستی قرار دارد. به علاوه، اگر توموری در بینی ایجاد شود، حتما باید برداشته شود. باید توجه داشت که:
این که فرد ماه ها به طور مداوم خود را در برابر آفتاب حفاظت کند و بعد ناگهان به علت کار با تفریح به مدت طولانی در معرض آفتاب قرار گیرد و آفتاب سوخته شود، اصلا منطقی نیست. در این صورت، پوست متحمل صدمه بیشتری می شود. زیرا این مناطق چون قبلا در معرض آفتاب نبوده اند، از هر نوع دفاع طبیعی قبلی در برابر آفتاب بی بهره اند.
عینک آفتابی از پوست نیز مثل چشمها حفاظت می کند. شیشه این عینک باید از نوعی باشد که در برابر نور ماوراء بنفش حفاظت ۱۰۰ درصد ایجاد کند. بهتر است بک آفتابی از شرکت معتبر و شناخته شده ای خریداری شود
توجه: عینک های آفتابی پلاستیکی غیر معتبر هرگز نباید مورد استفاده قرار گیرند. پلاستیک ساده نور ماوراء بنفش را فیلتر نمی کند بلکه در واقع فقط جلوی نور مرئی را می گیرد. به همين دليل، صدمه وارده شدیدتر است ! مردمک چشم فردی که از عینک پلاستیکی استفاده می کند، در برابر نور منقبض نمی شود (زیرا بخش مرئی نور مهار شده است به همین دلیل مقدار بیشتری اشعه ماوراء بنفش به شبکه می رسد وصدمة شدیدتری به چشم وارد می آورد.
عینک آفتابی در ضمن باعث می شود که چشم ها در برابر نور شدید همه پسته نشود نیمه بسته نگه داشتن چشم در برابر نور ایجاد چین و چروک در اطراف چشم را نسریع می کند و بدین ترتیب عینک آفتابی از ایجاد چنین حالتی جلوگیری می کند. بهتر است از عینک آفتابی با شیشه های کشیده و بیضی شکل (به شکل چشم با عینک هایی با شیشه های جانبی بزرگ استفاده شود تا از رسیدن نور به چشم از اطراف نیز جلوگیری شود.
کلاه های لبه باریک حفاظت خوبی در برابر آفتاب ایجاد نمی کنند. حتی کلاه لبه پهن نیز حفاظت کافی در برابر نور آفتاب ایجاد نمی کند. آخرین حد حفاظت کلاه لبه پهن معادله ضد آفتابی با قدرت SPF ۳ است، به همین علت حتی با استفاده از کلاه لبه پهن نیز باید از پوست حفاظت کرد یعنی از قرار گرفتن در برابر آفتاب پرهیز و از ضد آفتاب استفاده کرد برای سرهای طاس که در خطر بالایی برای ایجاد ضایعات ناشی از آفتاب هستند، کلاه نقش مهمی ایفا می کند. افراد طاس در فعالیت های فضای باز باید از کلاه استفاده کنند. .
فرآورده های ضد آفتاب را باید برای لب ها نیز استفاده کرد. مطالعات اخیر نشان می دهد که تومورهای لب در مردان شایع تر از زنان است و این به دلیل استفاده گسترده از روز لب در خانم هاست. روز لب با داشتن مواد رنگی، مانند فیلتری فیزیکی برای اشعه خورشید عمل می کند. در ضمن، تومورهای لب در زنانی که از روژ لب استفاده نمی کنند شایع تر است.
داخل پنجره اتومبیل باید سایبان نصب کرد زیرا در صد معینی از اشعه ماوراء بنفش از شیشه عبور می کند و باعث صدمة تجمعی به پوست می شود (اشعة UVA از شیشه عبور میکند). در صورت لزوم باید از شیشه های خاصی برای فیلتر کردن بیش تر اشعه استفاده کرد.
برنزه شدن و قرار گرفتن در برابر آفتاب: چگونه آسیب را به حداقل برسانیم؟
برای کسی که می خواهد برنزه شود، به رغم تمام موارد ذکر شده در مورد خطرات ناشی از قرار گرفتن در برابر آفتاب، می توان توصیه هایی برای به حداقل رساندن خطر ارائه داد.
در ضمن، از یک حدی به بعد قرار گرفتن در آفتاب حالت برنزه را بهتر نمی کند بلکه فقط باعث ایجاد صدمات پوستی می شود. باید توجه داشت که خود برنزه شدن حفاظت کافی در برابر صدمات پوستی ایجاد نمی کند، این حفاظت حداکثر به قدرت ضد آفتابی با SPF ۴ یا ۵، بسته به نوع پوست و درجه برنزه شدن می رسد.
به رغم مطالب بالا. قرار گرفتن در برابر آفتاب منافعی نیز دارد. منافعی که در حرفه پزشکی کمتر به آن توجه می شود؛ مثلا قرار گرفتن در اتاقی با نور مناسب که در آن فرد برابر تشعشعات مرئی قرار می گیرد، باعث بهبود وضعیت روانی فرد می شود. در روان پزشکی برای درمان افسردگی از این تأثیر استفاده می شود. در ضمن، تعدادی از گزارش های پزشکی و البته تا حدی ضد و نقيضي) مطرح می کند که قرار گرفتن کنترل شده در برابر آفتاب تا حدي از بروز یکسری از بدخیمیها جلوگیری میکند.
افرادی که به علت نوع پوستشان احتمال برنزه شدن در آنها پایین است (ئیب پوستی ۱ با ۲) باید قرار گرفتن در برابر آفتاب را به حداقل برسانند.
مواد برنزه کننده مصنوعی حاوی ماده ای به نام دی هیدروکسی استون با غلظت 5/2 تا ۱۰ درصد هستند، غلطت مورد قبول ۵ درصد است. این ماده با آمینو اسیدهای لایه شاخی پوست – که همان طور که به یاد دارید از سلولهای مرده تشکیل شده است – واکنش نشان می دهد. در عرض چند ساعت، پوست رنگی شیه برنزه پیدا می کند که بین ۳ تا ۵ روز باقی می ماند. به تدریج، در اثر حرکت سلول های لایه خارجی اپیدرم به سمت سطح پوست و ریزش طبیعی آنها، این رنگ از بین می رود. رنگ حاصل از این فرآورده تا ریزش کامل لایه شاخی پوست پاک نمی شود.
توجه: دی هیدروکسی استون هیچ ارزش طبي ندارد و از پوست نیز در برابر آفتاب محافظت نمی کند. به همین علت، هنگام قرار گرفتن در برابر آفتاب باید از ضد آفتاب مؤثر استفاده کرد.
فرآورده های اولیه بر پایه دی هیدروکسی استون چندان مؤثر بودند. فرآورده های جدید برای ایجاد رنگ قهوه ای یکنواختی که تا حد قابل قبولی طبیعی به نظر برسد (بسته به رنگ طبیعی پوست، موثر هستند.
هنگام استفاده از این فرآورده ها باید به نکات زیر توجه کرد:
توجه: اگر بعد از یک بار مصرف فرآورده رنگ مورد نظر ایجاد نشد، می توان مجددا بعد از چند ساعت فرآورده را استفاده کرد.
ورم پلک غالبا با سایر ناراحتیهای چشمی همراه است (البته نه همیشه). بنابراین، هنگامی که…
اگر بر حسب اتفاق، مبتلا به نوعی بیماری قارچ شوید (که البته تعداد مبتلایان به…
۵۰ سال پیش متخصص پوست نمی توانستند تغییرات عمده ای در پوست بوجود بیاورند. آنها…
صرف داشتن پوست خشک ، در برخی شرایط امتیازی است که مشکلات رایجی نظیر اکنه…
روزی از یکی از متخصصان پوست پرسیدم: چرا شما هرگز در مورد پزوریازیس حرفی نزده…
خطرات آفتاب در روزهای آفتابی و زیبا، قرار گرفتن در نور خورشید معنایی همراه با…