آفتاب و پوست

آفتاب و پوست

آگاهی عمومی از صدماتی که تماس مکرر و طولانی با آفتاب و پوست وارد می آورد، روزبروز بیشتر می شود. اشعه خورشید مسئول بیشتر ضایعات وارد بر پوست است که گاهی به اشتباه ناشی از پیری و افزایش سن به حساب می آید. مانند:

• ظاهر شدن لکه های قهوه ای در نقاطی از پوست که در معرض آفتاب قرار دارد،
• ظاهر شدن با بدتر شدن چین و چروک و پوست شل و ول،
• بزرگ شدن مویرگ های صورت
• ایجاد تومورهای مختلف در پوست

در این مقاله به بررسی تأثیرات کوتاه مدت و دراز مدت آفتاب روی پوست می پردازیم. راه اصلی مقابله با تأثیر آفتاب دور ماندن از آن است. برای حفاظت از پوست در برابر آفتاب می توان از ضد آفتاب ها استفاده کرد که در این مقاله بررسی شده اند.

تشعشعات خورشید: اشعه ماوراء بنفش

اشعه خورشید طیف وسیعی از طول موج ها را دربر می گیرد، نور مرئی که از رنگ های آشنای رنگین کمان تشکیل شده است، در واقع نقط پهنه باریکی از کل طبف خورشید را شامل می شود.

طول موج اشعه ماوراء بنفش نزدیک به نور بنفش مرئی است. ماوراء بنفش نوع B (UVB) تشعشعاتی پر انرژی هستند که صدمات مهمی به بافت و سلول های زنده وارد می کنند، ماوراء بنفش B نوع اصلی تشعشعاتی است که مسئول موارد زیر است:

• قرمز شدن و سوختگی پوست در اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب،
• آفتاب سوختگی (برنزه شدن)،
• ظاهر شدن تومورهای پوستی در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در برابر آفتاب.

سطح انرژی ماوراء بنفش A کم تر از UVB است، به همین علت صدمه کمتری به پوست می زند. تا همین اواخر تصور می کردند UVA پوست را به صورت بی خطر برنزه می کند به همین علت بسیاری از سالن های برنزه سازی هنوز از لامپ های UVA برای ایجاد حالت برنزه استفاده می کنند. ولی حتی اشعه UVA هم صدمات پوستی ایجاد می کند. در ضمن، UVA نسبت به UVB به عمق بیشتری از پوست نفوذ می کند و به همین دلیل به رشته های الاستین که در عمق بیشتری از پوست قرار دارند، صدمه می زند و بدین ترتیب پیری پوستی را تسریع می کند. مطلب دیگری که باید به خاطر داشت این است که LIVB برخلاف UVA از شیشه عبور نمی کند، به همین علت مثلا وقتی که در حال رانندگی هستیم و شیشه های اتومبیل نیز پسته است، ممکن است بر اثر تشعشعات LIVA صدمه پوستی به وجود آید. به همین دلیل، ممکن است در یک اتومبیل با تهویه مطبوع فراموش کنیم که پوست ما هنوز در معرض صدمه ناشی از آفتاب است. بنابراین :

• قرار گرفتن در معرض آفتاب صحیح نیست، حتی با وجود پنجره شیشه ای :
• برنزه شدن در سالن های برنزه سازی نیز به پوست صدمه می زند

تاثیرات کوتاه مدت قرار گرفتن در معرض آفتاب

برنزه شدن پوست چیست؟

وقتی از برنزه شدن صحبت می شود، منظور تيره شدن رنگ پوست است. از نظر پزشکی برنزه شدن پوست در واقع ساز و کاری طبیعی است که طی آن پوست از خود حفاظت میکند؛ وقتی اشعه خورشید به اپیدرم می رسد، باعث می شود که ملانوسیتها (سلولهای خاصی در آپدرم) ملانین تولید کند. ملانین ترکیبی رنگی است که با تیره تر کردن پوسته محافظتی طبیعی در برابر آسیب آفتاب ایجاد می کند. البته، میزان ملانینی که در اثر قرار گرفتن در برابر آفتاب در پوست افراد سفید پوست تولید می شود نسبتا کم است و حفاظت . کافی به وجود نمی آورد. این افراد باید در برابر آفتاب حفاظت بیشتری از پوست خود به عمل آورند، ولی ملانین تولیدشده در پوست افراد تیره پوست بیشتر است و محافظت بیشتری در برابر آفتاب ایجاد می کند. به همین علت است که بیشتر افراد تیره پوست جوان تر از افراد سفید پوست همسن خود به نظر می رسند زیرا پوست این افراد با گذشت سن کم تر پیر می شود و چین و چروک و لکه های رنگی کم تری پیدا می کند. با این حال، حتی افراد تیره پوست نیز باید تا حد امکان کمتر در معرض آفتاب قرار گیرند، هر چه قرار گرفتن در معرض آفتاب کمتر باشد، صدمه وارده کمتر است.

خلاصه

برنزه شدن دفاع پوست در برابر اشعه خورشید است. این نوع تیره شدن پوست ناشی از تولید ملاتین به دلیل قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش است. برنزه شدن تا حدی باعث حفاظت پوست می شود ولی معمولا این حفاظت برای جلوگیری از صدمات حاصل از آفتاب کافی نیست. قرار گرفتن طولانی در معرض اشعه آفتاب طی سال ها باعث ایجاد لکه های پیگمانته، غیر طبیعی شدن جنس پوست، چین و چروک، افتادگی پوست و حتی تومورهای پوستی می شود.

قرمزی و سوختگی پوست در اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب

جدا از برنزه شدن، اشعه خورشید پوست را قرمز هم می کند. اصطلاح پزشکی برای این نوع قرمزی آریتم است که ظاهر شدن آن بر پوست بعد از قرار گرفتن در برابر آفتاب ربطی به تولید ملانین ندارد، اریتم با فاصله کمی بعد از قرار گرفتن در برابر آفتاب ظاهر می شود – حدود ۴ ساعت بعد . و بعد از ۲۴ ساعت به اوج خود می رسد. اگر پوست باز هم بیشتر در معرض آفتاب بماند، قرمزی به حد سوختگی واقعی می رسد. سوختگی خفیف (درجه ۱) با درد، قرمزی و حساس شدن پوست مشخص می شود. سوختگی عمیق تر (درجه ۲) با قرار گرفتن طولانی تر در معرض آفتاب ایجاد می شود و با ظاهر شدن تاوله ریزش لایه خارجی پوست و درد شدید خود را نشان می دهد. درمان سوختگی درجه ۱ خنک کردن قسمت سوخته پوست با جریان آب است. از داروهای التیام بخش پوستی نیز می توان استفاده کرد، مانند فرآورده های حاوی آلوئه ورا، سوختگی درجه ۲ (یا سوختگی درجه ۱ شدید یا وسیع) به درمان پزشکی نیاز دارد. در این نوع سوختگی از داروهای آنتی باکتریال که میکروب ها را می کشند یا از رشد آنها جلوگیری می کنند تا زخم عفوني نشود) استفاده می شود. مولفادیازین نقره فراورده مؤثری در کشتن باکتری ها، پیشگیری از عفونت و همچنين التيام و خنک کردن سوختگی است و در موارد سوختگی شدید پوست در اثر آفتاب به کار می رود. .

دو توصیه دیگر

• اثر صدمات پوستی در اثر آفتاب ممکن است حالت تجمعی داشته باشد، یعنی فرار گرفتن مکرر در معرض آفتاب در مدت زمانی که خود به تنهایی برای ایجاد قرمزی در پوسٹ کافی نیست، منجر به آسیب پوست می شود. بدیهی است در صورت ایجاد سوختگی صدمه وارده نیز جدی تر است.
• شواهد روز افزونی وجود دارد مبنی بر این که ظهور ملانوم – نوعی تومور بدخیم پوستی – با قرار گرفتن بیش از حد در برابر آفتاب در زمان کودکی ارتباط مستقیم دارد. قرار گرفتن مکرر در برابر آفتاب که منجر به سوختگی شدید پوست بشود، ممکن است سال ها بعد تومور پوستی ایجاد کند.

دیگر عوارض کوتاه مدت قرار گرفتن بیش از حد در برابر آفتاب

عوارض کوتاه مدت قرار گرفتن در برابر آفتاب:

• از دست دادن آب بدن،
• گرمازدگی (آقتابزدگی)

این عوارض اگرچه بسیار مهم هستند، در این بخش بررسی نمی شوند

ویتامین D و آفتاب

ویتامین D برای ساخت و تقویت استخوانها مورد نیاز است. قرار گرفتن در برابر آفتاب تولید ویتامین D را در انسان تحریک می کند. البته باید توجه داشت که مقدار آفتاب مورد نیاز برای تحریک ساخت ویتامین D بسیار کم است. فقط چند سانتیمتر مربع از بدن که چند دفینه در برابر آفتاب قرار گیرد، برای تولید مقدار کافی ویتامین D در روز کافی است. معمولا مقدار کافی ویتامین D در رژیم غذایی بیشتر افراد موجود است و به هیچ وجه نیازی به قرار گرفتن در برابر آفتاب به خصوص به مدت طولانی برای تأمین ویتامین D وجود ندارد.

تأثیرات درازمدت آفتاب: آسیب های ناشی از آفتاب

تأثيرات تجمعی اشعه آفتاب، عامل مستقیم صدمات پوستی هستند، تغییرات پوستی ناشی از قرار گرفتن در معرض آفتاب با تغییرات طبیعی ناشی از پیری پوست تفاوت دارد. این تغییرات که به نام پیری ناشی از نورا طبقه بندی می شوند، همه لایه های پوست را در بر می گیرند.

به یاد داشته باشید که قرار گرفتن بیش از حد در برابر آفتاب فقط در ساحل دریا با کوهنوردی اتفاق نمی افتد، در مورد بیشتر مردم مناطقی از بدن – به خصوص صورت گردن و پشت دست ها بیش از یک ساعت در روز در معرض آفتاب قرار می گیرد. در این جا بحث بر سر تأثیر قرار گرفتن در برابر آفتاب به طور روزانه و طی سال هاست و مشخص است که چنین اثر تجمعی (یعنی جمع شدن اثر قرار گرفتن در برابر آفتاب طی سالها) تأثير بسیار مهمی بر سلامتی پوست دارد.

تأثیر بر ایپدرم

قرار گرفتن در برابر آفتاب در طی زمان باعث ظاهر شدن چین و چروک و توزیع غیر یکنواخت رنگدانه ها در پوست می شود که علت آن قرار گرفتن ملانوسیت های (سلولهای تولیدکننده رنگدانه ) موجود در اپیدرم در برابر آفتاب است. در افراد جوان این تاثیر به شکل کک و مک خود را نشان می دهد در افراد مسن قرار گرفتن در برابر آفتاب به شکل «خالهای آفتاب، خود را نشان می دهد که لکه های قهوه ای روی پوست هستند. در زبان عامیانه، به این خالها وخال های پیری» یا «خال های کبدی گفته می شود. این ضایعات در افراد مسن در تقاطی که در معرض آفتاب قرار دارند، مانند صورت و پشت دست ها، دیده می شود.

دیگر آسیب های ناشی از قرار گرفتن تجمعی در برابر آفتاب، شامل ظهور تومورهای پوستی خوش خیم و بدخیم است. تومورهای شایع که در اثر قرار گرفتن تجمعی در برابر آفتابه به وجود می آید، شامل موارد زیر است:

• کراتوز ناشی از آفتاب،
• سرطان سلول های پایه پوست
• سرطان سلول های سنگفرشی.

بسیار مهم است که از قرار گرفتن بیش از حد کودکان در برابر آفتاب جلوگیری کنیم. در حال حاضر، به نظر می رسد ظهور ملانوم بدخیم (نوع خطرناکی از سرطان پوستی) با دفعات قرار گرفتن طولانی مدت در برابر آفتاب در زمان کودکی ارتباط دارد. باید توجه داشت که در این مورد منظور تأثیرات تجمعی ناشی از قرار گرفتن در برابر آفتاب نیست بلکه تعداد موارد قرار گرفتن کودک در معرض آفتاب است که منجر به آفتاب سوختگی شدید شده باشد.

تألير روی درم

تغییراتی که در درم اتفاق می افتد، شامل موارد زیر است:

• مهم ترین تأثیر قرار گرفتن تجمعی برابر آفتاب تخریب رشته های الاستین و کلاژن است. این رشته ها به پوست استحکام و حالت کٹائی طیعی می دهند و اگر صدمه بیننده پوست حالت کشسانی خود را از دست می دهد، چین و چروک بر می دارد و حالت آویزان پیدا می کند.
• علاوه بر آن، به علت تأثیرات تجمعی آفتاب عروق ظریف خون در پوست که خونرسانی آن را بر عهده دارند آسیب می بیستند، شکننده می شوند و با کوچکترین ضربه یا صدمه ای خونریزی می کند.
• به همین شکل، سرخرگ های صورت بزرگ می شوند، پدیده ای که تلانژکتازی نام دارد.

قرار گرفتن در آفتاب پوست را خشک می کند. خشکی پوست به طور مداوم در یک دوره زمانی طولانی سلامت و کیفیت پوست را تحت تأثیر قرار می دهد.

از توضیحات بالا مشخص می شود که چرا در افراد مسن با پوست سفید پوست مناطقی از بدن که در برابر آفتاب قرار دارد (گردد، صورت و قسمت بالای سینه) به نظر پیرار پر چروک می رسد در حالی که پوستی که در معرض خورشید قرار ندارد (باسن شکم، بخش های داخلی دست ها) صاف و جوان است.

نکته قرار گرفتن چشم بدون حفاظت کافی در برابر تشعشعات قوی به عدسی هشم صدمه می زند و خطر آب مروارید را افزایش می دهد. شواهدی نیز در دست هست که تأثيرات تجمعی قرار گرفتن در آفتاب به شبكيه چشم نیز صدمه وارد می آورد.

انواع پوست

تقسیم بندی پوست به انواع مختلف بر اساس رنگ پوست، تمايل أن به آفتامیه سوختگی، قابلیت برنزه شدن و میزان برنزه شدن انجام می گیرد. مبنای این تقسيم بندي قابلیت ایجاد آفتاب سوختگی بعد از قرار گرفتن در آفتاب به مدت ۳۰ دقیقه هنگام ظهر در ابتدای تابستان است. بر اساس این تقسیم بندی، فرد می تواند درجه حفاظت مورد نیاز خود در برابر أناب را مشخص کند.

پوست تیپ ۱

افراد با پوست نوع اول، پوستی رنگ پریده و معمولا مویی قرمز با طلایی دارند، رنگ چشم آنها نیز روشن است. اگر چنین افرادی مدت ۳۰ دقیقه در معرض آفتاب شدید قرار گیرند، حتما دچار آفتاب سوختگی می شوند. این افراد هرگز برنزه نمی شوند.

پوست تیپ ۲

بیشتر این افراد پوست سفید و چشم های روشن دارند. اگر فردی با پوست نوع ۲ مدت ۳۰ دقیقه در آفتاب بماند، معمولا پوست او قرمز می شود و آفتاب سوختگی نیز اتفاقی می افتد بعضی از این افراد با چند بار قرار گرفتن در معرض آفتاب برنزه می شوند.

پوست تیپ ۳

در این گروه طیف وسیعی از رنگ پوست قرار می گیرد، از پوست نسبتا روشن تا نسبتأثيره ثر۔ همه این افراد می توانند برنزه شوند ولی مدت زمان لازم برای برنزه شدن متفاوت است. با قرار گرفتن در معرض آفتاب به مدت ۳۰ دقیقه این افراد برنزه می شوند ولی درچه برنزه شدن متفاوت است. اگر به مدت طولانی تر در آفتاب بمانند آفتاب سوختگی اتفاق میاد.

پوست تیپ 4

افراد این گروه عموما موی تیره، چشمان قهوه ای با مشکی و پوست نسبتا نیره دارند. بیش نی ساکنان شمال آفریقا در این گروه جای می گیرند. در این افراد بعد از ۳۰ دقیقه قرار گرفتن در برابر آفتاب حالت برنزه یکنواخت در پوست رخ می دهد. ولی در مدت ۳۰ دقیقه آفتاب سوختگی برای آنها رخ نخواهد داد.

پوست تیپ ۵

این گروه از افراد نبره پوست (مانند مردم هند) تشکیل شده است که به ندرت دچار آفتاب سوختگی و به راحتی برنژه می شوند

تیپ ۶

این افراد (مثلا افرادی با اصلیت آفریقایی) پوستی دارند که حتی در مناطقی از بدن که هرگز در معرض آفتاب قرار نمی گیرد، تیره است. وقتی در معرض آفتاب قرار می گیرند، پوست آنان به رنگ قهوه ای تیره با سیاه در می آید. این افراد هرگز آفتاب سوخته نمی شوند.

توجه: برای مشخص کردن تیپ ۵ و ۶ نیازی به توقف در آفتاب به مدت ۳۰ دقیقه نیست، کافی است رنگ پوست را بررسی کنیم.