فیلم هفت سامورایی

مروری برفیلم هفت سامورایی

خلاصه داستانهفت سامورایی

هفت سامورایی بر اساس افسانه­ای قرن شانزدهمی

– دوره جنگ­های داخلی و آشفتگی اجتماعی در ژاپن

– ماجراهای ساکنان دهکده­ای کوچک را تعریف می­کند که راهزنان مدام به آنجا هجوم برده و به قتل و غارت می­پردازند. اما یک روز، ریکیچی، یکی از جوان­های دهکده، نقشه­ای را با دیگران در میان می­گذارد.

با آن که سامورایی­ها نیز خود راهزن تلقی می­شوند (آنها در واقع، «سلحشورانی مزدور» اند)، ریکیچی، پیشنهاد می­کند برای محافظت از دهکده در برابر راهزنانی که محصولات­شان را به یغما می­برند، عده­ای سامورایی استخدام کنند.

او می­داند سامورایی­ها این کار را از سرِ اهمیتی که برای غرور و شرف­شان قائل­اند، انجام خواهند داد. وقتِ برداشت بعدیِ محصول نزدیک است و راهزنان دوباره برای غارت باز خواهند گشت.

شش سامورایی انتخاب می­شوند و شهر را برای پیوستن به روستاهایی­ها ترک می­کنند. بین راه، به کیکوچیو، سلحشوری پر جنب و جوش و ظاهراً خل و چل بر می­خورند که شمشیر بلند و ادا و اطورهایش را به رخ آنها می­کشد و برایشان داستان ضرب شست­هایی را تعریف می­کند. که به عنوان سامورایی انجام داده.

آنها با وجودی که می­داند او یک سامورایی واقعی نیست، ولی کیکوچیو را به عنوان هفتمین عضو گروه قبول می­کنند. هفت سامورایی ساکنان دهکده را با نیزه­ های بامبو مسلح می­کنند و یادشان می­دهند که چطور مبارزه کنند.

آنها حفاظ­هایی دورادور دهکده برپا می­کنند، در جاده­ها سنگر می­سازند، و منتظر راهزنان که به زودی سر و کله­شان پیدا می­شود، می­مانند.

این بار اما راهزنان از اهالی دهکده و سامورایی­ها (که هنوز بین­شان اعتماد کامل حاکم نیست) شکست می­خورند. یکی از خرده پیرنگ­ها مربوط است به عشقی که بین یکی از سامورایی­ها، کاتسو شیرو، و دختر یکی از کشاورزها شکوفا می­شود، اما در پایان، کاتسو شیرو جزو کسانی است که در دفاع از دهکده جان خود را از دست می­دهند.

دستاورد هنری قرن بیستم

هفت سامورایی       1954

نویسنده، کارگردان و تهیه کننده: آکیرا کوروساوا.

بازیگران: تاکاشی شیمورا (شیمادا)، توشیرو میفونه (کیکوچیو)، یوشیو اینابا (کاتایاما)، سیجی میاگوچی (کیوزو)، مینورو چیاکی (هایا شیدا).

مدت: 207 دقیقه.

بودجه: 2 میلیون دلار.

فروش در آمریکا: 269 هزار دلار.

برندگان اسکار 1954:

• بهترین فیلم: در بارانداز.
• بهترین کارگردان: الیا کازان (در بارانداز).
• بهترین بازیگر مرد: مارلون براندو (در بارانداز).
• بهترین بازیگر زن: گریس کلی (دختر روستایی).
• بهترین بازیگر مرد نقش دوم: ادموند اوبراین (کنتس پابرهنه).
• بهترین بازیگر زن نقش دوم: اوا مری سنت (در بارانداز).

ژانری زاده شد

همان­طور که پل زدن روی رودخانه­ها به سبک رومی، الگویی شد برای پل­سازی­های بعدی، هفت سامورایی نیز پایه و اساس چیزی شد که امروزه به عنوان «فیلم سرقت و دزدی» یا «اکشن­های ماجراجویی» می­شناسیم.

در این گونه فیلم­ها

– مثلاً، در این گروه خشن یا هفت دلاور– عده­ای را با دقت انتخاب می­کنند تا مأموریتی انجام دهند؛ مدت زیادی صرف گرد آوردن آدم­های این گروه می­شود که طی آن با شخصیت تک تک­شان آشنا می­شویم.

و این مقدمه­ای می­شود برای همدلی و احیاناً، همذات پنداری بعدی­مان با آنها. این کار را ابتدا کوروساوا، نه تنها به صورتی نمایشی و جذاب، بلکه با توجهِ خاص به شخصیت­ها انجام داد؛ طوری که شخصیت­ها بیش از خودِ وقایع اهمیت پیدا کردند.

تاکاشی شیمورا، سرش را تراشیذ تا شباهت­اش به راهبان بودایی بیشتر شود؛ او به عنوان سردسته­ی گروه، فردی جاافتاده و قابل اعتماد جلوه می­کند و همیشه می­داند یک راهزن پشت کدام بوته پنهان است. مالیدن سفت و سختِ سر تراشیده­اش، به حرکتی نمادین تبدیل شد که نشان می­داد دارد فکر می­کند!

در آن طرفِ طیف، کیکوچیو (توشیرو میفونه) قرار دارد: مردی هوچی و پر سر و صدا، که همیشه در حال به رخ کشیدن قابلیت­هایش است و آن ورجه ورجه­ها و حرکات تند، نمایانگر تعلق­اش به طبقه­ای فرودست است.

اگر چه ادعای پیشینه­ی سامورایی داشتنِ کیکوچیو ممکن است از پیوستن به گروه بازداردش، اما به خاطر قابلیت­هایش، وی را در جمع می­پذیرند.

هفت سامورایی، ضمناً اثری است که همچون شعر یا قطعه­ی ادبی بی­عیب و نقصی سروده شده و پیوسته نوعی شاعرانگی بر صحنه­های اکشن حاکم است

. تک تک نماهای فیلم حالت و ترکیب یک عکس کار شده را دارد: آدم­ها و منظره­ها به دقت در جای خود نشانده شده­اند. هر صحنه اکشنی، گیرایی و شکوهی خارق­العاده دارد و ارزش­هایی چون شرف، افتخار، شجاعت، صداقت و وفاداری را منتقل می­کنند.

نماهای عمومی از سوارکاران

آنها را در حال حرکت در افق تصویر یا در حال پائین آمدن از تپه، با طراحی حساب شده­ی چشم­گیری نشان می­دهد.

کوروساوا نیز مثل اورسن ولز و ژان رنوار، از عمق میدان استفاده زیادی کرد؛ در اینگونه نماها، اکشنی که در پیش­زمینه، وسط یا پس­زمینه اتفاق می­افتد، بار حسی و هیجان زیادی را به بیننده منتقل می­کند و به غنای داستان می­افزاید.

در یک کلام، نمایی در این فیلم سه ساعت و خرده­ای وجود ندارد که با دقت سرهم نشده باشد. بله، این یک «وسترن ژاپنی» است درباره «آدم خوب»هایی که در قرن شانزدهم از کشاورزهای بی­پناه حمایت می­کنند؛

اما در حقیقت، فراتر از وسترنی معمولی می­رود: هفت سامورایی یکی از تکاندهنده­ترین و مهم­ترین فیلم­هایی است که در این صد و خرده­ای سال ساخته شده است.

بازیگران

تاکاشی شیمورا

: شیمورا یکی از بازیگران اصلی فیلم­های کوروساوا در دهه 1950 و 1960، اینجا در نقش یکی از سامورایی­ها و در هیبت یک راهب بودایی ظاهر شده.

شیمورا، که سالی پنچ – شش فیلم کار می­کرد؛ واقعاً هم اجدادی سامورایی داشت و در نقش سامورایی در بسیاری از فیلم­های ژاپنی بازی کرد.

او یکی از تواناترین بازیگران تیپ­ساز ژاپنی بود. او را در خارج از ژاپن بیشتر به خاطر ایفای نقش دکتر مهربان در گودزیلا (1954)، می­شناسند.

توشیرو میفونه

میفونه در اینجا نیز نقشی شبیه به راشومون (1950) بر عهده دارد و همان شر و شور دیوانه­وار را از خود به نمایش می­گذارد.

با وجنات یک ورزشکار و صدایی که انگار همیشه داد می­زند تا تن دوست و دشمن را به لرزه بیندازد میفونه که می­رفت تا به معروف­ترین بازیگر ژاپنی تبدیل شود، از پدر و مادری مبلغِ مذهبی در ژاپن به دنیا آمد.

او در 1963، کمپانی تولید فیلم خودش را تأسیس و یک فیلم کارگردانی و تعداد بیشتری تهیه کرد. در سال­های آخر زندگی­اش به خاطر بازی در سریال تلویزیونی آمریکایی شوگان (1980) بر شهرت و محبوبیت­اش افزوده شد و پس از آن نیز هر از گاه در نقش­های کوتاهی در فیلم­های آمریکایی ظاهر شد

. جورج لوکاس، قبل از انتخاب آلک گینس، به طوری جدی در نظر داشت که از او برای نقش اوبی­وان کنوبی در جنگ­های ستاره­ای (1977) استفاده کند. میفونه در 1977 درگذشت.

ایزائو کیمورا

: کیمورا نقش سامورایی جوانی را بازی کرده که بیشتر دوست دارد در دشت گل­های مینا دراز بکشد و رؤیاپروری کند، ولی ضمناً دل­اش می­خواهد سلحشور سامورایی هم بشود. او در تعداد دیگری از فیلم­های کوروساوا، سگ بی­صاحب (1949)، ایکیرو (1952) و بالا و پائین (1963) نیز بازی دارد.

کیکی تسوشیما

: تسوشیما همان دختر خجالتی روستایی است که ارتباط عاطفیِ زیبایی با کاتسو شیرویِ سامورایی دارد. تسوشیما در طعم چای سبز با برنج (1952) اثر اوزو نیز هنرنمایی کرده است.

سیجی میاگوچی:

میاگوچی که در نقش یک شمشیر زن ماهر سامورایی ظاهر شده و در ایکیرو (1952) و شروران خوش می­خوابند (1960) هر دو کار کوروساوا، بازی کرد و در شوگان (1980) هم حضور دارد.

پشت صحنه

• فیلمبرداری سکانس­های نبرد چند بار به خاطر کمبود اسب متوقف شد.
• به کمک فیلمبرداری ماهرانه و تدوین، سیجی میاگوچی که نقش سامورایی ساکت و کم حرف را بازی می­کند و در زندگی­اش حتی یک بار هم دست به شمشیر نزده بود، طوری نشان داده شد که انگار استاد شمشیربازی است.
• با بالا رفتن هزینه فیلم، کمپانی توهو، که سرمایه فیلم را تأمین می­کرد، چند بار پروژه را متوقف کرد؛ طوری که هر بار کوروساوا مجبور شد نزد هیات مدیره کمپانی (که مطمئن بودند یک فیلم ناموفق تحویل خواهند گرفت) برود و با التماس از ایشان بخواهد که به حمایت مالی از فیلم ادامه دهند.
• شخصیت توشیرو میفونه در داستان نامی ندارد و این رفقای سامورایی­اش هستند که اسم رویش می­گذارند.
• کوروساوا برای هریک از شخصیت­های اصلی یا هر گروه از آنها، تم موسیقی متفاوتی استفاده کرد.

گفته­های کوروساوا درباره کارگردانی

«چیزی وجود دارد که می­توان اسم­اش را «زیبایی سینمایی» گذاشت. چنین چیزی را فقط در یک فیلم می­توان بیان کرد و باید چنان حضوری داشته باشد که آن فیلم به کاری تأثیرگذار تبدیل شود.

وقتی این زیبایی سینمایی با قدرت و مهارت ابراز شد، موقع تماشای یک فیلم احساسات عمیقی وجودمان را فرا می­گیرد. به اعتقاد من همین کیفیت است که مردم را به سالن­های سینما می­کشاند و امید به دست یافتن به همین کیفیت است که الهام بخش یک فیلمساز برای ساختن فیلم­اش می­شود.

به عبارت دیگر

اعتقاد دارم که جوهره سینما در زیبایی سینمایی نهفته است.»

«برای نوشتن فیلمنامه­ای بزرگ ابتدا باید رمان­ها و نمایشنامه­های بزرگ دنیا را مطالعه کنید. باید بررسی کنید چرا بزرگ­اند. آن احساسی که موقع خواندن وجودتان را فرا می­گیرد از کجا می­آید.

چه شوری باید نویسنده­اش می­داشته، چه درجه­ای از دقت و ظرافت باید در کارش مراعات می­کرده تا بتواند شخصیت­ها و وقایع را آن طور توصیف کرده، به روی کاغذ بیاورد؟ ضمن آنکه باید فیلم­های بزرگ را تماشا کنید؛ باید فیلم­نامه­های مهم را بخوانید؛ و و نظریه سینمایی کارگردان­های بزرگ را مطالعه نمایید.

اگر هدفتان کارگردان شدن است

باید در فیلمنامه نویسی مهارت داشته باشید.»

«موقع فیلمبرداری یک صحنه چشم کارگردان باید کوچکترین جزئیات را رصد کند. ولی این بدین معنا نیست که باید خیره به صحنه چشم بدوزد. در حالی که دوربین­ها کار می­کنند، به ندرت مستقیم به بازیگرها نگاه می­کنم، نگاهم به آنها به طبیعی­ترین شکل ممکن، روی آنها «متمرکز» است. این همان چیزی است که نمایشنامه نویس ژاپنی، زیمی، اسم­اش را گذاشته بود: «با فاصله نگاه کردن صحنه».»

نظر منتقدها

پالین کیل (نیویورکر): « شاهکار سه ساعت و نیمه­ی آکیرا کوروساوا، حماسه اکشنی است که به شدت از آن تقلید شده، ولی هیچ فیلمی یک انگشت هم به آن نزدیک نشده است.»

بازلی کراوتر (نیویورک تایمز)

: « نکاتی درباره فیلم هست که می­شود زیر سوال برد و ازشان انتقاد کرد: داستان دوخطی­اش را حسابی کش داده. کارگردانش به طرز کسالت باری مدام حرف­اش را تکرار کرده. موقع نبرد هم آنقدر نما از پای اسب­های توی گل نشان می­دهد که آدم می­ماند آیا اصولاً آن اسب­ها کله هم داشته­اند یا خیر.»

کارگردان

آکیرا کوروساوا، سال­ها، غربی­ترین و «وسترنی»ترین کارگردان ژاپنی محسوب می­شد (اگر چه بازیگرانش مقدار زیادی از تئاتر ژاپی، کوباکی وام گرفته بود)؛ حال آن که همین «غربی­ترین کارگردان» تأثیر زیادی بر روی سینمای وسترن و اکشن­های ماجراجویی آمریکایی گذاشت.

هفت سامورایی

در کارهای اولیه کوروساوا، که در آنها تلاش گروهی اهمیت زیادی داشت، نقطه عطفی محسوب می­شود؛ حال آن­که در کارهایش متأخراش، مثل فیلم­های آمریکایی، این فرد است که دست بالا را می­گیرد

. کوروساوا، قبل از ورود به عالم فیلمسازی، نقاشی می­کرد که علت ترکیب چشم­گیر قاب­های تصویر و اهمیت تصویگری در فیلم­هایش نیز از همین موضوع سرچشمه می­گیرد

پس از نمایش راشومونو جایزه­ای که این فیلم در جشنواره ونیز گرفت، نام کوروساوا بر سر زبان­ها افتاد؛ به گونه­ای که سال­ها بیشتر در غرب شهرت داشت تا در کشور زادگاه­اش.

هفت سامورایی یکی از بزرگ­ترن دستاوردهای سینمایی قرن بیستم است.

کیکو چیروی پر شر و شور (توشیرو میفونه)، در ادامه تلاش­هایش برای اثبات این موضوع که بزن بهادرتر از باقی گروه است، شمشیر بلندتری حمل می­کند، در هر نبرد سلاح بیشتری به غنیمت می­گیرد، و با آن­که حتی نمی­داند چطور باید سوار اسب شود، اصرار دارد مهارتش در سوارکاری را به رخ بکشد.

در حالی که باقی سامورایی­ها و اهالی دهکده نگاه­اش می­کنند، گویی دارد از کوه بالا می­رود، با تقلا سعی می­کند سوار اسبی شود. وقتی سرانجام روی اسبی می­نشیند، کنترل از دست­اش خارج می­شود. ابتدا یکی از سامورایی­ها می­گوید که با در نظر داشتن بدقلق بودن اسب،کیکوچیرو خودش می­داند دارد چکار می­کند.

اما دیری نگذشته که اسب و سوارکار پشت انبار کاهی ناپدید می­شوند و هر یک به طور جداگانه از آن پشت سر بر می­آورند. سوارکار، چوبی توی هوا بلند کرده و سر اسب داد می­زند: «احمق لعنت به تو!

اسم خودت رو گذاشتی اسب؟ خجالت دارده! هی! صبر کن! غلط کردم! معذرت می­خوام! منو ببخش!»