فیلم فانوس سرخ را بیاویز

مروری بر فیلم فانوس سرخ را بیاویز

خلاصه داستان

چین، دهه 1920 در آن سال‌ها هنوز یک مرد ثروتمند می‌توانست چند زن اختیار کند و در یک زندگی با شکوه اربابی، همسرانش را، در قفسی طلایی زندانی نگه دارد اما این دوره‌ای است که ضمناً یک زن می‌توانست تصمیم بگیرد و به دانشگاه برود. سونگلبان (گونگ لی)، دختر نوزده ساله، بدترین شرایط هر دو دنیا را تجربه می‌کند. وقتی از خبر مرگ پدرش با خبر می‌شود، نامادری‌اش وی را مجبور می‌کند دانشکده را تنها پس از شش ماه رها کند و برای تامین زندگی خانواده به همسری چنان مرد ثروتمندی درآید.

سرنگهبان با اکراه، شرایط زندگی جدیدش را می‌پذیرد ولی به زودی خود را در رقابتی سهمناک بین زن‌ها برای محبوبیت یافتن بیشتر نزد ارباب چن (ما جیگوو) و امتیازاتی که چنین جایگاهی فراهم می‌آورد، می‌یابد. هر شب، این ارباب است که تصمیم می‌گیرد کدام زن را مورد تفقد قرار دهد. وقتی چنین تصمیمی گرفته گرفته شد، پیشخدمت‌ها می‌شتابند و قانوس‌هایی در آستانه اتاق زن منتخب آویزان می‌کنند. توطئه و خیانت بین زن‌های حسود فقط می‌تواند فرجامی نحس داشته باشد، از جمله چاقوکشی، حاملگی دروغین، جاسوسی مرگبار و برده برداشتن از رازی که به مرگ یکی از زن‌ها منجر می‌شود. این استعاره‌ای است ملودراماتیک از خطرات یک حکومت کمونیست‌ها در چین.

واقعیت بیرحمانه‌ی زندگی

در زیبایی تصاویر سینما

فانوس سرخ را بیاویز

کارگردان: ژانگ ییمو، فیلمنامه، سوتونگ و نی ژن، براساس رمان همسرها و صیغه‌ها بازیگران: گونگ لی (سونگلیان) کایفه هه (صیغه سوم)، جینگ وو ما (ارباب چن)، کایفن کائو (همسر صیغه‌ای دوم)، ژانو چی (سرایدار). مدت: 126 دقیقه، فروش 6/2 میلیون دلار (در آمریکا).

نامزدی‌های اسکار

بهترین فیلم خارجی

برندگان اسکار سال 1992

بهترین فیلم: با گرگ‌ها می‌رقصد.

بهترین کارگردان: کوین کاستنر (با گرگ‌ها می‌رقصد)

بهترین بازیگران مرد: جرمی آیرونز (بخت بر گشتگی)

بهترین بازیگر زن: کتی بیتس (میزری)

بهترین بازیگر مرد نقش دوم: جو پشی (رفقای خوب)

بهترین بازیگر زن نقش دوم: ووپی گلدبرگ (روح)

قفس طلایی

این فیلم فوق‌العاده زیبا، که دولت چین نمایشش را در کشور ممنوع و به خاطر نامزدشدنش در اسکار به آمریکایی‌ها اعتراض کرد، در آن واحد، بیرحمانه و خفقان آور، و از لحاظ فرمال، زیبا و لذت‌بخش است. اگرچه ماجراهای فیلم در قرن بیستم می‌گذرد ولی برخی از سنت‌های قدیمی هنوز برجای مانده‌اند. چهار همسر / صیغه‌ای داستان در کاخ با شکوه یک ارباب فئودال، محبوس‌اند. نفوذی ندارند و تنها می‌توانند رقابت‌شان را به قدرتی علیه یکدیگر تبدیل نمایند.

پوشیده در جامه‌های زیبای ابریشم، به ماساژ پا، همچون تریاک معتادند و این اعتیاد می‌تواند مرگبار باشد چون تنها وقتی می‌توانند از این امتیار برخوردار شوند که برای همدمی از سوی ارباب انتخاب شوند. این منظر خفقان‌آور، غرق در نور گرم زرد و قرمزی است که از فانوس‌هایی بیرون می‌تراود که در خارج و داخل اتاق زنِ منتخب، آویزان می‌کنند. دوربین مدام زن‌ها را در آستانه درها یا پشت پرده‌های توری اتاق‌شان می‌یابد. حرکات زن‌ها فقط به داخل حیاط خانه اربابی محدود است و در همان جا است که در رقابتی جانانه، قدرت خود را محک می‌زنند. در نهایت، وقتی تازه‌ترین همسر از سر نومیدی و خشم، فانوس‌ها را به آتش می‌کشد و برای لحظاتی خود را رها می‌سازد، نظم قدیم از هم فرو می‌پاشد.

بازیگران

گونگ لی: زمانی که گونگ لی در مدرسه تئاتر مرکزی پکن دانشجو بود، برای ایفای نقش اصلی ذرت سرخ (1987) ژانگ ییمو انتخاب شد. هنرنمایی‌اش در آن فیلم، او را به معروف‌ترین بازیگر چینی در دنیا تبدیل کرد. گونگ‌ای به همکاری با ییمو ادامه داد تا این که قطع ارتباط عاطفی‌شان به قطع ارتباط حرفه ای شان انجامید. از جمله شناخته شده‌ترین کارهای گونگ لی، ژودو (1989)، و داستان چیوجو (1992) است که به خاطرش در 49 مین جشنواره و نیز برنده بهترین بازیگر زن شد. و بعد، بدرود محبوبم (1993) که به خاطرش جایزه بهترین بازیگر زن منتقدهای نیویورکی نصیب‌اش شد و نیز، زندگی‌کردن (1994) و شکستن سکوت (1999).

جملات قصار

«وقتی فیلمی می‌سازم، دلم نمی‌خواهد تماشاگر بلافاصله با دیدن چند نما بگوید: اوه، باز یک فیلم ژانگ ییمویی دیگر!»

ژانگ ییمو

«برای انجام کاری هنری باید به نکته‌ای همیشه توجه داشت؛ مضمون فقرِ مردم معنای عمیقی دارد. مهم‌ترین است. از آن، قدرت سرچشمه می‌گیرد. چینی‌ها سال‌ها در فقر زندگی کرده‌اند و از آن نوع زندگی می‌توان مضمون‌های فراوانی بیرون کشید. امیدوارم قبل از آنکه زیادی پیر شوم، و تا وقتی ذهن‌ام هنوز کار می‌کند، بتوانم از این جور داستان‌ها بیشتر تعریف کنم.»

ژانگ ییمو

نظر منتقدها

راجر ایبرت (شیکاگو سان تایمز): «کاملاً جدا از پیرنگ، لذتی است که از معماری، جامه‌ها، کنتراست رنگ‌ها، و چهره ستاره‌های فیلم می‌بریم. اما در پس این زیبایی واقعیت بیرحمانه‌ی این زندگی جا خوش کرده، همان‌طور که در پسِ زندگی مرفه اربابِ خانه، گناه برده‌داری نهفته است.

هال هینسن (واشنگتن پست): «داستان هیچ‌گاه از چیزی در مایه‌های بازسازیِ آبکی و چینی شده‌ی زنان (جورج کیوکر) فراتر نمی‌زود.»

کارگردان

ژانگ ییمو که در آکادمی سینمای پکن درس خوانده، جزو نسل پنجم فیلمسازان چینی محسوب می‌شود؛ این نسل، که چن کایگه و ژانگ جونژائو نیز جزوشان هستند، بعد از پایان انقلاب فرهنگی شروع به فیلمسازی کردند. فانوس‌های سرخ رابیاویز، دومین نامزدی اسکار بهترین فیلم خارجی را برایش به ارمغان آورد؛ سال قبل‌اش، فیلم زیبای دیگرش، ژودو نیز نامزد شده بود. از جمله فیلم‌های معروف ژانگ ییمو، باید به این‌ها اشاره کرد: ذرت سرخ (1987) زندگی کردن (12994) جاده‌ای به سوی خانه (1999)، و دوران خوش (2002).

سونگلیان به شدت سرخورده و نومید شده، چون وانمود کرده که حامله شده تا جایگاه خود را نزد ارباب بالا نگه دارد ولی همسر دوم ارباب، خیانتکارانه، حیله‌اش را فاش و نقش بر آب کرده است. بنابراین سونگلیان شروع می‌کند به نوشیدن می، طی یکی از لحظات مستانه‌اش، معصومانه به همسران دیگر می‌گوید که همسر سوم، همان خواننده اپرا، با دکتر رابطه دارد. همین موضوع باعث می‌شود زن را در برج مرگ زندانی کنند وقتی سونگلیان به این ماجرا پی می‌برد، احساس گناه می‌کند و در اینجا، هنرنمایی متین گونگ لی قطع می‌شود به درد و رنجی که در چهره‌ی زن‌ها خوانده می‌شود سرنوشت غم انگیزشان.