اعتلای فیلم مستند

اعتلای فیلم مستند در جهان

فیلم مستند در ایالات متحده زاده دوره ی بحران بود، یعنی هنگامی پدید امد که روزگار سخت بود واحتیاج شدیدی احساس می شد که افکار عمومی را زمان به این راه حل وزمانی به ان نوشدار ومتوجه سازند. پیشاهنگان فیلم مستند یعنی مردانی چون رابرت فلاهرتی و مریان کوپر در این هنگام خود را کنار کشیده بودند.

کاوشهای شاعرانه فلاهرتی درباره ی اشکال گوناگون زندگی در گوشه های دور افتاده جهان اکنون دیگر با روح خشمگین زمانه جور در نمی امد. در اوایل دهه ی جهارم فلاهرتی به انگلستان رفت وبا گروه مستند سازان جان گریرسون به کار پرداخت.

کوپر که در فیلمهای “علف” 1925 و “چانگ” 1928 توانسته بودعلم نژاد شناسی را ماهرانه با حادثه جویی بیامیزد به هالیوود رفت وتهیه کننده ی فیلمهای داستانی شد. این دو مرد می گوشیدند که در دایره داستانسرایی واقعیت را به پرده سینما بیاورند.

مستند سازان

مستند سازان جدید فقط به واقعیتها توجه داشتند واقعیتهای تلخ اعتصاب اخراج دسته جمعی کارگردان تظاهرات گرسنگان بیکاری شیوه ی کار انها و غالبا محتوی مسلکی فیلمها نیز از فیلمهای روسی اواخر دهه ی سوم گرفته می شد. مستند سازان از خشونت ویاسی که بر زندگی ان روزها غالب بود فیلمهای تبلیغاتی چپ می ساختند .

سینماها ناچار این فیلمها را نمی پذیرفتند. در نتیجه این فیلمها بیشتر برای تماشاگران معدودی که از پیش بدنها اعتقاد داشتند نشان داده می شد ودامنه ی نفوذ انها نیز ناچار محدود بود.پدید اوردن بازار وسیع برای فیلم مستند در امریکا به دست اشخاص وسازمانهایی صورت گرفت که با ان گروه و پراکنده مردم مومنی که بانی و معرف نهضت فیلم مستند بودند هیچ رابطه ای نداشتند.

“گذشت زمان”

بدیهی استکه مهمترین فیلم مستند بودند هیچ رابطه ای نداشتند. برداشته شد اغاز کردن سلسله فیلمهای “گذشت زمان” در ابتدای سال 1935 بود. این سلسله که به حق ان را “نوع تازه ای از روزنامه نگاری سینمایی” نامیدند. حد فاصلی بود میان فیلمهای خبر عادی وتحلیلهای اجتماعی مکتب مستند انگلیسی “گذشت زمان” به خبرها جان می بخشید وتماشاگران را با زمینه ی خبرها اشنا می ساخت و درباره انها اظهار عقیده می کرد.

البته عجیب نیست که هم نقطه نظر وهم شیوه ی بیان این فیلمها به مجله “تایم” که بانی این سلسله بود شباهت فراوان داشت. صدای وست بروک وان ووریس که از این فیلمها بر می ساخت قوی و قایع واطمینان بخش بود. ارقام و اطلاعاتی که نقل می کرد ونتایجی که می گرفت چون وچرا بردار نبود.در این فیلمها همه چیز به دقت مورد بررسی قرار می گرفت خوب اندیشیده می شد، واگاهانه ارائه می گشت.

هر چند مستند سازان چه در امریکا و چه در اروپا با نظر تحقیربه”گذشت زمان” می نگریستند تماشاگران نمی توانستند ان را ردکنند .مستند سازان می گفتند که این فیلمها سطحی است و پیوند ان مانند فیلمهای خبری عادی سرسری و تصادفی است. اما”گذشت زمان” با همه ی نقائص هنری کهداشت شیوه ی مشخصی برای فروکردن اطلاعات در کله تماشا گران به قوت تمام پدید اورده بود. پیوندفیلم که اگر هنری نبود لااقل وافی به مقصود بود چنان به گفتار فیلم وابسته بود که با یک “اما” یا “ولی” که گوینده می گفت نمای روی پرده ممکن بود عوض شود.

شخصیتها

شخصیتها و مقاماتی که “گذشت زمان” در موضوعات مورد بحث خود با انها مصاحبه می کرد در برابر دوربین قرار می گرفتند ونظر خود را راحت بیان می کردند. از نو بازی کردن برخی از صحنه های فیلم نیز رفته رفته جزوشیوه ی کار سازندگان “گذشت زمان” شد. پیوند گران این سلسله فیلمها که سالی سیزده شمار بیرون می دادند می توانستند فیلم خود را به موقع تهیه کنند.

ان را زنده وگیرا نگه دارند وحتی گاهی کارهایی بکنند که مورد بحث واختلاف واقع شود. در حقیقت “گذشت زمان” در اواخر دهه ی چهارم به اندازه ای خریدار پیدا کرده بودکه شرکت “آر. که .او. رادیو” به فکر افتاد رقیبی برای ان بتراشد واین رقیب “این است امریکا” نام گرفت. برای بیشتر امریکاییان این دو سلسله فیلم به معنی فیلم مستند بود. امریکاییان بیش ازاین چیزی نمی دانستند.

برگرفته از تاریخ سینما ، نویسنده:ارتور نایت ، ترجمه:نجف دریا بندری