استرو هیچکاک

استرو هیچکاک:کمال و سبک کارگردانی

کمال و سبک کارگردانی ، حقیقت این است که در اثار بهترین بازیگران کمدی دهه پس از 1930 فیلم ناطق به حصول تعادل میان عنصر صورتی و عنصر تصویری سینما نزدیکتر می شد. مقدار زیادی ازاین توفیق به طور غریزی به دست امد و مقداری هم محصول حسن تصادف بود.

اما از تراکم تجربیات کارگردانان و کارکنان فنی مهارت محرز و مسلمی بود پدید امد. و همانطور که شیوه کار مشخص جای تصادف را می گرفت حیطه های سینمایی نخستین سالهای فیلم ناطق به تدریج جای خود را به سبک دادند.

مثلا با سلسله فیلمهای رقص واوز فرد استر و جینجر راجرز که سالهای حوالی 1935 را به نور خود روشن کردند یک شیوه فیلمبرداری پدید امد که با شیوه پر تظاهر ونمایشی رقصهای باسبی بار کلی کاملا تفاوت داشت. با این شیوه وحدت موسیقی وفیلم کاملتر شد.

فیلمهای فرد استر

فیلمهای فرد استر دلچسب است. صحنه های رقص داستان را قطع نمی کردند؛ بلکه در واقع ادامه ودنباله داستان بودند. استر وراجرز برای ان می رقصیدند که کلمات به تنهایی قادر به بیان احساسات انها نبودند .در اغاز مسئله شروع رقص بطور جامد و بیروح حل می شد.

بدین ترتیب که بهانه ناشیانه ایبرای شروع اواز یا رقص می تراشیدند. مثلا ضمن گفتگو به اسم اواز یا وجود ان در فیلم اشاره ای می کردند. (گوش بدهن عزیزم دارند اواز مارا می نوازند) اما در فیلمهای استر می گذاشتند که موسیقی بی هیچ توجیه وتوضیحی از انسوی گفتگو واردفیلم شود.استروراجرز با اهنگ موسیقی به رقص می کردند.
بدین ترتیب برای دوربین پر حرکت ورقاصه های خوش ادای بار کلی محلی نبود. با این حال رقصهای فرد استر مانند رقصهای بارکلی جزء به جزء برای دوربین فیلمبرداری ساخته شده بود. رقصهای استر را بر صحنه ی تئاتر نمی شد اجرا کرد.

نه از لحاظ حیله های عکاسی و زاویه های دوربین بلکه از این جهت که در این رقصها از این خاصیت ذاتی دوربین استفاده می شد که می تواند صحنه ای بسیار وسیع را در بر بگیرد یا هنگامی که رقاصان به جلو می روند به عقب حرکت کند یا از جایی به جای دیگر بپرد.

فیلم “فصل سوینگ”

در صحنه های رقص فیلم “فصل سوینگ” 1936 نمونه های فراوانی ار تطبیق حرکات دوربین با حرکات رقص دیده می شود. یک جا استر به همراهی یک گیتار و یک طبل به تنهایی می رقصد .دوربین خیلی به اونزدیک است. ناگهان استر می ایستد وبا حالت خلسه امیزی دستهای خود را باز می کند ورقاصگان رقص را ادامه می دهند و از دو سوی او می گذرند.

دوربین به طرف بالا وعقب حرکت می کند و صحنه را گسترش می دهد، و ارکستر به صدای هرچه قویتر موسیقی می نوازد.این تطابق حرکات دوربین ورقص وموسیقی لحظه ای پدید می اورد که برای چشم وگوش هر دو لذت بخش می شود. نخست سه سایه از فرد استر به همراه اومی رقصند وسپس سایه نقش مقابل اورا به عهده می گیرند.
گرچه در رقصهای فرداستر غالبا این قبیل حیله ها می شد طرز استفاده ی اواز دوربین غالبا ساده بود. فرد استر پس از چندین فیلم نخستین خود علاوه بر رهبری رقص کارگردانی را نیز به عهده گرفت وغالبا در این کار توفیق فراوان به دست می اورد.

وی دوربین را هر چه بیشتر وارد صحنه می کرد وصحنه راطوری تنظیم می کرد که برای رقص تنهایخودش جای مناسبی فراهم گردد و دوربین را عقب می کشد تا صحنه رقص دسته جمعی را به طور وسیع نشان دهد وبا حرکات ازاد دوربین همیشه جریان رقص را تعقیب می کرد. دوربین در حرکات خود زیاده روی نمی کرد بلکه وظیفه خود را به طرز زیبایی انجام می داد.

بدین ترتیب برای نخستین بار میان دوربین و تصویر و صدا تعادل پدید امد و این تعادل راز هنر فیلم ناطق است. مطلبی که از تماشای زیبایی و لطافت فیلم های فرداستر اشکار می شود، نزدیک بودن دوره کمال و پختگی فیلمسازان امریکایی است.

دوره افراط

پس از دوره افراط در به کار بردن صدا، دوره تفریط فرا رسید و فیلمسازان در تکیه کردن بر عنصر تصویری فیلم زیاده روی کردند. اما در اواسط دهه چهارم حد اعتدالی به دست امد. کارگردانان دیگر از صدا نترسیدند و حتی نکوشیدند که یک گفتگوی طولانی را در پس رگباری از صحنه مصنوعی پنهان کنند. نویسندگان ماهر ، از مدتها پیش تفاوت میان گفتگوی تئاتری و گفتگوی سینمایی را دریافته بودند.
گروه کثیری از فیلمبرداران ورزیده که بسیاری از ان ها مانند جیمزوانگ هو و کارل فرویند و ارتور ادسون از دوره صامت نیز تجربه فراوان داشتند. برای برگرداندن این گفتگوها به شکل تصاویر جالب کاملا اماده بودند. متخصصان صدا و کارکنان فنی در ظرف پنج سال وسایل فراوانی در اختیار فیلمسازان گذاشته بودند که با همه پیچیدگی بسیار به کار می امد و اجازه می داد که کارگردان در هر نکته ای بر کار خود تسلط داشته باشد.

صدا برداران حاضر بودند که کارگردان هر صدایی بخواهد برای او حاضر کنند.چنانکه قاعده کلی است، شاهکار به ندرت و دیر به دیر پدید می امد.اما دوره ازمایش به سر امده و دوره کمال و بلوغ فرا رسیده بود.

الفرد هیچکاک

یکی از نخستین کارگردان هایی که در زمینه فیلم های دراماتیک به این کمال رسیدالفرد هیچکاک کارگردان انگلیسی بود، که نخستین فیلمهای هیجان انگیز او ازسال 1935 بر پرده سینماهای امریکا ظاهر شدند. شاید بدین علت که در این گونه فیلمها همیشه بر تصاویر تکان دهنده و شگفت انگیز تکیه می شده است.

در تعیین ارزش کارهای هیچکاک کوتاهی شده باشد. کار او منحصر به این نبود که داستانهای خود را با سایه روشنهای تند عکسبرداری کند تا بدین وسیله در تماشاگران ترس از وقایع ناگهانی را پدید اورد وی از این حد قدم را بسی فراتر نهاد .

همچنین باید افزود که در زمینه صدا نیز تنها اختراع صداهای شگفت انگیز و ناراحت کننده همه کار او را تشکیل نمی دهد هر چند برخی از این صداها مانند صدای جیغ زن که با صدای لکوموتیو مخلوط می شود در فیلم “سی و نه پله” در این گونه فیلمها صورت کلاسیک پیدا کرده است.

برگرفته از تاریخ سینما ، نویسنده:ارتور نایت ، ترجمه:نجف دریا بندری