ارزش صدای فیلم از دیدگاه رنه کلر

ارزش صدای فیلم از دیدگاه رنه کلر

شاید نخستین کارگردانی که ارزش صدای فیلم را کاملا دریافت رنه کلر فرانسوی بود. کلر که ابتدا با فیلم ناطق مخالف بود. اصرار می ورزید براینکه تفوق عنصر تصویری فیلم باید محفوظ بماند ومی گفت که فیلم ناطق نباید “به اصطلاح خود او” “تداتر توی قوطی” باشد.

این عقیده که در میان سینماگران ان زمان کمابیش انقلابی در سه فیلم کمدی به طرز درخشانی اثبات شد وبه زودی رنه کلر بیش از هر کارگردانی در جهان درمورد تحسین و تقلید قرار گرفت. در فیلمهای “زیر بامهای پاریس” 1929 و”میلیون” 1931 و “ازادی از ان ماست”1931 حداقل مکالمه را به کار برد واز موسیقی و اواز دسته جمعی و سرو صدا برای تکمیل و توضیح تصاویر فیلم استفاده کرد.

کلر با به کار بردن صدای غیر منطبق یا تصویر یا به عبارت دیگر صدایی که نه بر طبق بلکه بر ضد تصاویر به فیلم افزوده می شد ازادی و روانی تازه ای برای هنر سینما به دست اورد اگر شنیدن صدای بسته شدن در کافی باشد نشان دادن در چه لزومی دارد.

یا وقتی که ساعتی را می بینیم شنیدن تک تک انچه لازم است در فیلم “میلیون” نمای کوتاهی از ساعتی که روی بخاری قرار دارد دیده می شود .روی این ساعت که تزیینات فراوان دارد دوتا عروسک چینی شیپور به دهن دیده می شوند. حاشیه صدای کلر در این لحظه از فیلم صدای شیپور است.

در “زیر بامهای پاریس” شبی نزدیک پشته خاک خط اهن زد و خوردی در می گیرد. صحنه ی زد و خورد در تاریکی کمابیش نا پیداست ولی شدت و حد زد و خورد را غرش قطارها که از حاشیه صدا شنیده میشود. به تماشاگران تلفیق می کند.

 فیلم “ازادی از ان ماست”

حتی کار را به مسخره کردن مفهوم صدای منطبق با تصویر می رساند. بدین ترتیب که زن قهرمان داستان را در پنجره در حال اواز خواندن  نشان می دهد ومرد قهرمان داستان از فاصله دور اورا تماشا می کند.

ناگهان صدا به هم می خورد ونگ وونگی می کند و خاموش می شود. لحظه ای بعددر حالی که جوان همچنان به پنجره چشم دوخته است، دختر به خیابان می اید و صدای اواز دوباره به گوش می رسد و ما متوجه می شویم که انچه شنیده ایم صدای گرامافون از خانه همسایه بوده است.

از انجا که نخستین فیلمهای ناطق کلر کمدی و رقص واواز بود وی می توانست جسارتی را که برای کارگردانان فیلمهای جدیتر حرام بود داشته باشد زیرا که موضوع فیلم انان را وادار می کرد که شیوه های ساده تری به کار برند.

کوشش انان برای واقعی نشان دادن فیلم شکستن قرار دادهایی را که به محض ظهور میکروفون گرداگرد ان را فراهم امده بود برایشان دشوار می ساخت. اما کلر می توانست صداهای قراردادی را ناشنیده بگیرد و مثلا سروصدای خاص خیابان یا کارخانه یا اپرا را یکسره حذف کند مگر اینکه این صداها به کارش بیایند. دنیای فیلم کلر متعلق به خود او بود و هر کاری که می خواست با ان می کرد.

چون موسیقی ورقص را بیش از هر چیز دوست می داشت فیلمهای او همچون صحنه های بالت از پیش چشم می گذراند. تعقیب مداوم و دویدن به دنبال اسکناسهایی که باد انها را می برد در فیلم “ازادی از ان ماست” مجلس عیاشی اغاز وپایان فیلم “میلیون” همه منطبق با اهنگهای شاد وگیرا ساخته شده اند.

دسته های اواز خوان

با اوازهای خود حوادث فیلم را همراهی می کنند .فصلهایی در این فیلمها دیده می شود که فقط به وسیله موسیقی با یکدیگر پیوند یافته اند. در حلقه اول فیلم “زیر بامهای پاریس” یک اواز خوان خیابان گرد تضمینی را که فیلم به نام ان خوانده می شود می خواند.

دوربین در خیابانهای شهر راه می افتند و در خانه ها و مغازه ها سر می کشد و مردم یکایک با ان اواز هم اواز می شوند. بدین ترتیب کلر قهرمانان فیلم خود را معرفی می کند و حال مناسب فیلم خود را پدید می اورد. در سراسر فیلمهای کلر موسیقی دهها نقش شگفت و درخشان بر عهده دارد و جزیی ازساختمان داستانهای گوناگون او است. کاری که کلر انجام داد وکارگردانان هنرمند در همه جا می کوشیدند انجام دهند.

عبارت بود از کشف راهی برای تسلط یافتن بر همه ی عواملی که در ساختن فیلم ناطق به کار می رفت چنانچه در دوره یفیلم صامت انچه در برابر دوربین قرار می گرفت در اختیار کار گردانان بود.

برگرفته از تاریخ سینما ، نویسنده:ارتور نایت ، ترجمه:نجف دریا بندری