بررسی فیلم سینمایی خانه دیگری

از جمله آثار سینمایی که در بخش سینمای اجتماعی اکران شده است سریال خانه دیگری بوده است . این سریال دو سال و نیم بعد از تولید اکران شده است که این خود نشان می دهد ضعف بسیار زیادی در پردازش قصه وجود داشته است. امروزه بیش تر فیلم هایی که دارایم دارای فیلم نامه درستی نیستند و هم چنین قصه خوبی را ندارند.

بیش تر فیلم هایی که در سینمای ایران تولید می شوند عموما یک قصه از طبقه اجتماعی جامعه را در دست دارند که حاکی از زندکگی یک خانواده فقیر و یا متوسط است . در اکثر این فیلم ها قصه منسجمی وجود ندارد به همین دلیل هم هدف درستی را دنبال نمی کنند و پایان خوبی را نیز برای مخاطب نخواهند داشت همین باعث می شود تا مخاطبان و بیینده را درگیر خود کنند.

از جمله همین آثار فیلم خانه دیگری است که داستان آن درمورد مردی به نام حبیب است که کس وکاری ندارد و حتی برای مراقبت از خودش هم نیاز به اقوام دور خود دارد تا از او مراقبت کنند. از طرف دیگر نیز مرجان باید برای پدر خود در چند روز آینده مبلغ پول بسیار زیادی را تهیه کند و برای این کار از همسر خود کمک می خواهد . خانواده اکرم از حبیب نگه داری می کنند و رفته رفته به مشکلات آن ها در زندگی نیز افزوده می شود .

در تمام این فیلم دعوا و خشونت وجود دارد که برای مخاطب مساله های زیادی را به وجود می آورد. مخاطب در جریان فیلم خانه دیگری هر لحظه حس می کند که در این فیلم سردرگم شده است. علت این شکل از فیلم سازی ها در جهان امروزه به خاطر تاثیر پذیرفتن این فیلم ها از فیلم های قبل از انقلاب است که بیش تر در آن ها دعوا و خشونت های خانوادگی وجود داشته است. این نمونه از فیلم سازی به عنوان یک سبک باب شده است و در راستای فیلم مسائل و مشکلات بیش از اندازه بزرگ نمایی می شوند.

بسیاری از فیلم سازان بر این عقیده اند که یک فیلم ساز باید هر چه که در جامعه در جریان است را به تصویر بکشد و آینده نگری داشته باشد. تهیه کننده فیلم سینمایی متری شیش و نیم در برنامه تلویزیونی ققنوس از شبکه چهار سیما بیان کرده است که فیلم ساز وظیفه دارد تا یک سری از مسائل را در فیلم خود مطرح کند و مسائل دیگری را در این فیلم بیان کند و حل کند وی بیان کرده است هدف خودش نیز در فیلم سازی همین بوده است .

حال سوالی که در این جا مطرح می شود این است که یک فیلم ساز باید مشکلات جامعه را در فیلم های خود حل و فصل کند و یا به آن ها در فیلم های خود چیز دیگری را اضافه کند؟ البته هدف برای رفتن به جشنواره ها نیز نباید فراموش شود زیرا رفتن به جشنواره های خارج از کشور و هم چنین نامزد شدن فیلم ها مستلزم این است که فیلم نگاهی تلخ را به جامعه داشته باشد .

مقایسه سینمای اجتماعی ایران و سینمای اجتماعی هالیوود

در زمانی که سینمای اجتماعی آمریکا در دوران کلاسیک خود به سر می برده است به معنی واقعی عشق و هنربوده است . در این سینمای اجتماعی زندگی به میزان بسیار زیادی ستایش می شود . در این سینمای اجتماعی هم مشکلات و مسائل اقتصادی بیان می شده است که در دوان بحران های اقتصادی آمریکا وجود داشته است و هم روشنایی امید و حقیقت بیان می شده است . یعنی به صورت کلی تلخی ها در کنار زیبایی ها و آرامش نشان داده می شده است . از نشانه های سینمای زندگی و نشاط سینمای موزیکال بوده است و بازیگران و فیلم سازان همه خود را عضوی از خانواده بزرگ سینمای ایالت متحده می دانسته اند. در این میان آثاری مانند برباد رفته ، اشک ها و لبخندها ، زندگی شگفت انگیز و ده ها فیلم کلاسیک دیگر وجود داشته اند.

رفته رفته این سینمای اجتماعی به سمت مسئله های سیاسی و بین المللی در آمریکا رفت و بیش تر در موردجنگ های ویتنام ، رسوایی های سیاسی و.. فیلم هایی ساخخته شد و به صورت کلی عشق ، امید و زندگی از میان برداشته شد . در این میان نگرش های مختلفی به نقد و بررسی سیاست ها پرداختند و البته ملت و دین را دچار چالش نکردند.

بعد از این که دو دهه از چنین فیلم سازی هایی گذشت دوباره سینمای اجتماعی به همان روال سابق خود برگشت و ضمن این که فیلم سازان منتقد سیاست کار خود را انجام می دادند عشق ، امید و زندگی دوباره وارد سینمای اجتماعی شد . در این زمان عرصه های مختلف زندگی زیبا شد و فیلم های بسیار زیادی با مضمون های خانوادگی ساخته شد. فیلم هایی نظیر  بیداری ، بوی خوش زندگی ، افسانه های پاییزی ، فارست گامپ و ده ها فیلم دیگر ساخته شدند که البته بیش تر این فیلم ها هم نامزد و برنده دریافت اسکار هم شدند.

البته این روال کار در سینمای اجتماعی امروزه به قدرت قبل نیست . اما هنوز در بخش های دیگری مانند انیمیشن های کودکان و سریال ها وجود دارد و هنوز هم برای مردم از عشق و امید می گوید. تمام این آثار در حالی صورت می گیرد که گزارش های اجتماعی در این کشور نشان می دهد تبعیض های طبقاتی ، خشونت ها ، بیمه ها و هزینه های جاری بالا در این کشور بیداد می کند . البته سیاست های این کشور در حوزه فرهنگی به این صورت است که در فیلم های نقاط قوت جامعه نیز بسیار زیادی دیده می شود .

حال وضعیت در کشور ما چگونه است ؟ سیاست مداران فرهنگی بعد از انقلاب هنوز تحت تاثیر فضای فرهنگی جامعه بوده اند به همین دلیل هم در این چهل سال سینما را به سمتی برده اند که هنوز هم ظواهر بیمارگونه در آن یافت می شود . رد سینمیا اجتماعی نقدهایی صورت می گرفته است و اما بدون راه حل باقی مانده . اما این بدان معنا نیست که همه آثار سینمایی این مشکل را دارند البته بیش تر آثار در سینمای اجتماعی ما این مشکل را دارند.

به صورت کلی بعد از انقلاب سینما از یک حالت مبتذل به سینمای نو اجتماعی تبدیل شده است که تنها در کارهای خود از مسائل مختلف نقد کرده است و به هیچ عنوان مساله ای را حل نکرده است .

سینمایی که امروزه انقلاب اسلامی دارد با سینمای که با آرمان ها و هدف های آینده انقلاب همسو باشد فاصله بسیار زیادی دارد. این فاصله باید با حضور یافتن سینماگرانی مومن و متعهد به سینمای اجتماعی رفع شود . البته در سال های اخیر بسیاری از همراهان انقلاب در آن حضور پیدا کرده اند که همین باعث شده است تا وضع از قبل بهتر شود . با حضور همین نیروها نیز آینده سینمای کشور روشن خواهد بود وگرنه در سال های آینده با سینمایی خسته و افسرده رو به رو هستیم که از تفکرات اروپایی نشات گرفته است .

در سال های اخیر از نظر کمی آثار بسیار کمی در حوزه دفاع مقدس ساخته شده است و البته در میان آن ها آثاری هم بوده است که ضعف بسیار زیادی داشته و به همین  دلیل در آؤشیو موسسات مولد قرار دارد و هم چنان خاک می خورد. پس تنها پایبند بودن به ارزش ها کافی نخواهد بود و باید مهارت نیز چاشنی آن شود .

نقدهایی بر فیلم خانه دیگری

بودن فیلم خانه دیگری در جشنواره فیلم فجر سال 1395 بسیار جای تعجب داشته است. این فیلم دارای ایده های بسیار ضعیفی است و داستان های درهم تنیده ای دارد . البته مشکل اصلی این فیلم این است که اصلا نمی تواند در بین فیلم های سینمایی جای بگیرد.

داستان اصلی این فیلم دارای مشکلات بسیار زیادی است از جمله این که گیرایی خاصی ندارد و هم چنین دیر داستانم شروع می شود و دیر هم جلومی رود و در آخر یک جور سرهم بندی می شود وو داستان به پایان می رسد . شخصیت هایی که در این فلیم وجود دارد هیچ کدام آن قدرها قوی نیستند و انگار که متاثر از خود فیلم است و مشکلات روانی در تصمیم گیری ها تاثیر بسیار زیادی داشته است.

در فیلم خانه دیگری قهرمان داستان فردی به نام حبیب است که خانه و زندگی خود را در اختیار خواهرزاده هایش قرار داده است و صد میلیون تومان به این نفر و آن نفر در محل قرض داده است و همه او را معتمد خود می دانند. حال از مال دنیا چیزی برای خودش باقی نمانده است برای همین هم دستش جلوی دخترش دراز است . نقش منفی در این داستان سهیل داماد وی است که بسیار هم پول دار است و اما پول های خود را خرج نمی کند . دلیل خساست وی هم مشکلات روانی است که دارد . به همین دلیل است که مرجان دختر حبیب برای به دست آوردن مبلغی که از نظر شوهر وی بسیار کم است باید به این در و آن در بزند.

کارگردان این اثر حتی در رنگ بندی و قاب بندی های این اثر نیز کوتاهی کرده است و برای تولید خانه دیگری دوربین را در هر جایی قرار می داده است و برای این کار هیچ زحمتی به خود نمی داده است و فیلم برداری را از ساده ترین نماها انجام داده است . همین خها باعث شده است تا کار بیش تر به یک تله تئاتر شبیه باشد تا یک فیلم سینمایی .

در میان این فیلم هم دیالوگ هایی گفته می شود که هیچ اثری در فیلم ندارد وهیچ کمکی را به جلوبردن آن نمی کند. این دیالوگ ها از احساسات فیلم می کاهد. در این فیلم به جای این که قصه و تصویر جلوی بیننده گذاشته شود بیننده را با جذابیت های مبتذل سرگرم می کند .

خانه دیگری تقابل دو قشر سنتی و مدرن است . خانواده اکرم خانوم که چادر به سر می کنند و در پایین شهر زندگی می کنند و نماینده سنتی های جامعه اند . و البته برای این خانواده سنت به خوبی معنی نشده است و از این خانواده در سکانس اول رقص با آهنگ های قبل از انقلاب را می بینیم . این افراد در خانه دیگری زندگی می کنند و به دنبال پول بقیه اند .

آن ها پول های خود را نگه می دارند و اما به دست دیگران نگاه می کنند وبرای داشتن پول های آن ها حسرت می خورند و با قباحتی از دیگران پول درخواست می کنند . زن های این قشر آرایش بسیار زیادی دارند و به این طیق می خواهند نشان دهند که قشری هستند که عقده های بسیار زیادی دارند. چادر و روسری که این افراد در سر دارند جوری نمایش داده شده است که انگار برای آن ها دست و پا گیر است . در این فیلم گویی برای کارگردان عفاف و حیا اصلا مطرح نبوده است .

یکی از پسرهای این خانواده در زندان است و دیگری آرزوی خواننده شدن دارد و به همین واسطه همیشه در خانه به شادی و آوازه خوانی مشغول است و برای این که مخاطب را جذب کند و برای دیدن فیلم قلقلک دهد از آهنگ های غیرمجاز حرف می زند.

حتی خانه دیگری رابطه ای که بین زن و شوهری جوان وجود دارد هم بی پرده نشان داده می شود و حتی نکته جالب فیلم این جاست که حبیب که در این فیلم قهرمان  معرفی می شود و معتمد محله است هم از این خانواده دفاع می کند و همه جوره پشتشان است .

قشر دیگر این جامعه مرجان و سهیل اند که زن و شوهرند و اما مرجان تنها خود را هم خانه ای برای سهیل می داند. سهیل هم مردی است که اصلا چیزی از خانواده نمی داند. برای وی همه چیز در پول خلاصه می شود . در خانه به جای این که این دو با هم حرف بزنند مدام ظرف می شکنند و اصلا زندگی آن ها از اساس دارای مشکل است. البته این دو از خانواده اکرم باکلاس ترند و با منت برای آن ها پولی را می برند و حتی لباس های کهنه خود را در اختیار آن ها قرار می دهند.

شاید بتوانیم بگوییم ساخته شدن خانه دیگری در سینمای ایران دور از انتظار هم نبوده است و اما این سینمایی با زندگی حقیقی ایرانی فاصله بسیار زیادی دارد . نکته ای که جای تعجب  دارد این است که خانه دیگری چه طور توانسته است وارد جشنواره فیلم فجر شود وبه عنوان یک اثر قابل قبول معرفی شود.